Kim Lân là một nhà văn có sở trường về truyện ngắn, ông thường viết về nông thôn và những con người dân quê, lam lũ hồn hậu, chất phác với một lối viết giản dị mà đầy sức hút. Truyện ngắn "Con chó xấu xí" được Kim Lân sáng tác năm 1962, nội dung phản ánh cuộc sống cơ cực, đói khổ của nhân dân ta trong nạn đói 1945. Qua đó, tác giả ca ngợi tình cảm đẹp đẽ của con người trong hoàn cảnh khó khăn ấy, đặc biệt là tấm lòng nhân hậu bao la của trẻ thơ. Nghệ thuật tự sự độc đáo đã góp phần tạo nên thành công cho thiên truyện này.
Truyện ngắn Con chó xấu xí xoay quanh câu chuyện về một con chó xấu xí, bị chủ đối xử tệ bạc nhưng vẫn trung thành và yêu thương chủ. Tác phẩm thể hiện tình cảm sâu sắc giữa con người và động vật, đồng thời phê phán xã hội bất công và tàn bạo.
Nghệ thuật tự sự trong truyện ngắn này được thể hiện qua cách xây dựng cốt truyện, ngôn ngữ, giọng điệu và điểm nhìn. Cốt truyện đơn giản nhưng chặt chẽ, xoay quanh việc con chó xấu xí bị chủ bỏ rơi và được một gia đình khác nhận nuôi. Ngôn ngữ giản dị, mộc mạc, gần gũi với đời sống hàng ngày, giúp người đọc dễ dàng tiếp cận và hiểu được nội dung câu chuyện. Giọng điệu nhẹ nhàng, ấm áp, thể hiện tình cảm chân thành của tác giả dành cho con chó xấu xí và những con vật khác. Điểm nhìn đa dạng, từ góc nhìn của con chó đến góc nhìn của con người, giúp người đọc có cái nhìn toàn diện hơn về vấn đề được đề cập trong truyện.
Bên cạnh đó, nghệ thuật miêu tả tâm lý nhân vật cũng rất xuất sắc. Nhân vật chính - chú chó xấu xí - được khắc họa rõ nét qua hành động, lời nói và suy nghĩ. Chú chó tuy không biết nói nhưng lại có những biểu cảm, cử chỉ giống như con người, khiến người đọc cảm thấy xúc động và thương xót. Các nhân vật phụ cũng được xây dựng khá chi tiết, mỗi nhân vật đều mang một tính cách riêng, góp phần làm nổi bật chủ đề của truyện.
Ngoài ra, yếu tố kì ảo cũng được sử dụng một cách khéo léo, góp phần tăng thêm sức hấp dẫn cho câu chuyện. Hình ảnh con chó xấu xí bỗng nhiên trở nên xinh đẹp sau khi được chăm sóc cẩn thận là một chi tiết vô cùng ấn tượng, thể hiện ước mơ về một thế giới tốt đẹp hơn, nơi mọi loài vật đều được yêu thương và trân trọng.
Nhìn chung, nghệ thuật tự sự trong truyện ngắn Con chó xấu xí đã góp phần tạo nên thành công cho tác phẩm. Câu chuyện không chỉ đơn thuần là một bài học về tình yêu thương động vật mà còn là một lời nhắc nhở con người về tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường và đối xử nhân đạo với tất cả các sinh vật trên trái đất.