Nguyễn Du là đại thi hào dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới, tên tuổi của ông gắn liền với tác phẩm "Truyện Kiều". Đây là một trong những kiệt tác đỉnh cao của văn học trung đại Việt Nam. Ngoài "Truyện Kiều", Nguyễn Du còn có rất nhiều bài thơ chữ Hán đặc sắc. Tiêu biểu trong số đó phải kể đến "Cảnh ngày xuân". Bài thơ đã vẽ nên bức tranh thiên nhiên và bức tranh cuộc sống mùa xuân tươi đẹp, trong sáng, rạo rực sức sống.
Bài thơ "Cảnh ngày xuân" được trích từ câu 39 đến câu 48 trong "Truyện Kiều". Đoạn trích miêu tả khung cảnh thiên nhiên và lễ hội nhộn nhịp trong tiết thanh minh qua cái nhìn đầy tinh tế của Thúy Kiều. Chỉ bằng vài nét chấm phá, Nguyễn Du đã khắc họa lên bức tranh thiên nhiên mùa xuân tuyệt đẹp:
Ngày xuân con én đưa thoi
Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi
Cỏ non xanh tận chân trời
Cành lê trắng điểm một vài bông hoa
Bức tranh thiên nhiên hiện ra thật tươi tắn, sinh động. Những cánh én đang bay lượn rập rờn như thoi đưa. Bầu trời trong xanh, nắng ấm áp chan hòa khắp muôn nơi. Cỏ ở hai bên đường xanh mướt trải dài tới chân trời tạo cảm giác mênh mông, bát ngát. Trên nền xanh bất tận ấy là những bông hoa lê trắng nổi bật lên. Tác giả sử dụng biện pháp đảo ngữ kết hợp với từ "điểm" để làm nổi bật sự xuất hiện của hoa lê giữa bầu trời xuân xanh trong. Tất cả đã làm cho bức tranh mùa xuân trở nên sống động hơn bao giờ hết.
Sau khi chiêm ngưỡng vẻ đẹp của thiên nhiên, chị em Thúy Kiều nhanh chóng hòa mình vào không khí lễ hội rộn ràng lúc nào không hay. Lễ hội mùa xuân được tái hiện lại thông qua các hoạt động văn hóa truyền thống:
Thanh minh trong tiết tháng ba
Lễ là tảo mộ hội là đạp thanh
Gần xa nô nức yến anh
Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân
Dập dìu tài tử giai nhân
Ngựa xe như nước áo quần như nêm
Ngổn ngang gò đống kéo lên
Thỏi vàng vó rắc tro tiền giấy bay
Trong tiết thanh minh, mọi người thường đi tảo mộ, tức là đi viếng mộ người thân và sửa sang lại phần mộ sao cho sạch sẽ. Sau khi đã xong việc thì họ tổ chức hội đạp thanh - hội chèo. Mọi người mặc những bộ trang phục đẹp để cùng nhau đi chơi xuân. Không khí mùa xuân tràn ngập khắp nơi nơi, khiến cho lòng người cũng thêm phấn khởi, vui tươi. Trong tiết trời se lạnh của mùa xuân, từng đoàn người nhộn nhịp đi du xuân như chim én, chim oanh ríu rít. Họ mang theo những nén hương để thắp lên mộ người thân. Các tài tử, giai nhân cùng nhau cưỡi ngựa, diện những bộ trang phục đẹp để đi trẩy hội. Khung cảnh lễ hội được tác giả miêu tả rõ nét thông qua hình ảnh so sánh độc đáo "ngựa xe như nước áo quần như nêm". Đường phố đông đúc, tấp nập bởi dòng người đi du xuân. Có thể thấy rằng, lễ hội mùa xuân là một phong tục tập quán tốt đẹp của người dân ta cần được gìn giữ và bảo tồn.
Đến chiều, mọi người bắt đầu trở về nhà chuẩn bị cho bữa cơm cúng gia tiên. Cảnh vật vẫn còn vương vấn sự náo nhiệt của buổi ban mai:
Chiều tà nghiêng bóng tà tà
Song song cò trắng vườn hoa biếc
Ánh nắng cuối ngày dần tắt, chỉ còn lại chút le lói ở phía tây. Chị em Thúy Kiều thong dong bước đi trong khung cảnh chiều tà yên bình, tĩnh lặng. Hình ảnh "song song cò trắng" gợi ra sự đồng hành, gắn bó của chị em Thúy Kiều. Bức tranh thiên nhiên mùa xuân hiện ra trước mắt với màu sắc tươi sáng, đường nét mềm mại, màu sắc hài hòa đã góp phần tô đậm tình cảm yêu mến thiên nhiên, trân trọng cuộc sống của tác giả.
Chỉ bằng vài nét chấm phá đơn giản, Nguyễn Du đã khắc họa thành công bức tranh thiên nhiên và lễ hội mùa xuân tươi đẹp, trong sáng. Qua đó, chúng ta càng thêm khâm phục tài năng miêu tả thiên nhiên bậc thầy của tác giả.