Bài thơ "Thức với quê hương" của Lưu Quang Vũ là một tác phẩm mang đậm chất trữ tình, thể hiện tâm tư của người lính trong những đêm dài canh gác, giữa bối cảnh chiến tranh. Dưới đây là một số phân tích về nội dung và nghệ thuật của bài thơ.
### Nội dung
1. Nỗi nhớ quê hương: Mở đầu bài thơ, tác giả miêu tả khung cảnh đêm khuya, với âm thanh của mưa và tiếng cuốc kêu. Những hình ảnh này gợi lên nỗi nhớ quê hương, nơi có mùa hạ, có chùm nhãn chín, và những kỷ niệm đẹp đẽ. Tác giả cảm nhận được sự gắn bó với quê hương, dù đang ở nơi chiến trường.
2. Tình yêu đất nước: Người lính không chỉ nhớ quê hương mà còn thể hiện lòng yêu nước sâu sắc. Hình ảnh "đánh giặc đã hai năm" cho thấy sự hy sinh và nỗ lực của những người lính trong cuộc chiến. Họ lớn lên giữa lòng dân, như cây cối trong rừng, không ngại phong ba bão táp.
3. Nỗi lo lắng cho gia đình: Tác giả nhớ về những đứa em đang sơ tán, lo lắng cho cuộc sống của họ trong những cơn mưa, những trận bão. Điều này thể hiện sự quan tâm, trách nhiệm của người lính đối với gia đình và quê hương.
4. Tình đồng đội: Bài thơ cũng nhấn mạnh tình đồng đội, sự gắn bó giữa những người lính. Họ cùng nhau chiến đấu, cùng nhau chia sẻ nỗi đau và niềm vui trong cuộc sống chiến tranh.
5. Niềm tin vào tương lai: Cuối bài thơ, tác giả thể hiện niềm tin vào tương lai tươi sáng. Hình ảnh "cây súng, với vần thơ viết dở" cho thấy sự kết hợp giữa chiến đấu và sáng tạo, giữa hiện tại và tương lai.
### Nghệ thuật
1. Hình ảnh sinh động: Tác giả sử dụng nhiều hình ảnh cụ thể và sinh động, từ âm thanh của mưa, tiếng cuốc kêu đến hình ảnh chùm nhãn chín, bông lúa vàng. Những hình ảnh này không chỉ gợi lên cảm xúc mà còn tạo nên bức tranh quê hương tươi đẹp.
2. Thể thơ tự do: Bài thơ không tuân theo một quy tắc cố định nào về số câu hay số chữ, điều này giúp tác giả tự do bộc lộ cảm xúc và suy nghĩ của mình.
3. Ngôn ngữ giàu cảm xúc: Ngôn ngữ trong bài thơ rất giàu cảm xúc, thể hiện tâm tư sâu sắc của người lính. Những câu thơ mang tính triết lý, suy tư về cuộc sống, tình yêu quê hương và trách nhiệm đối với đất nước.
4. Âm điệu trữ tình: Âm điệu của bài thơ nhẹ nhàng, trữ tình, tạo cảm giác lắng đọng và sâu lắng, phù hợp với tâm trạng của người lính trong đêm khuya.
### Kết luận
Bài thơ "Thức với quê hương" không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật mà còn là tiếng nói của những người lính trong cuộc chiến tranh, thể hiện tình yêu quê hương, lòng yêu nước và niềm tin vào tương lai. Qua đó, Lưu Quang Vũ đã khắc họa một bức tranh sống động về tâm hồn người lính, vừa mạnh mẽ, vừa nhạy cảm, vừa trăn trở với quê hương đất nước.