Lí do lựa chọn đề tài hình ảnh của người phụ nữ trong xã hội cũ qua bài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương để viết một bài báo cáo về một vấn đề văn học trung đại việt nam

Hình tượng người phụ nữ luôn là nguồn cảm hứng bất tận cho các nhà văn, nhà thơ. Viết về đề tài này, Hồ Xuân Hương đã có những phát hiện độc đáo khi mượn hình ảnh chiếc bánh trôi để nói về cuộc đời và thân phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến xưa. Bài thơ "Bánh trôi nước" vừa thể hiện sự trân trọng trước vẻ đẹp, phẩm chất trong trắng của người phụ nữ Việt Nam ngày xưa, vừa xót xa trước số phận lênh đênh, chìm nổi của họ.

Bài thơ "Bánh trôi nước" thuộc loại thơ vịnh vật (giống như Quả mít, Cái quạt, Con ốc nhồi...). Hồ Xuân Hương chịu ảnh hưởng sâu sắc của cách diễn đạt trong thơ ca dân gian:

"Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non".

Mở đầu bài thơ, tác giả miêu tả hình dáng bên ngoài của chiếc bánh trôi:

"Thân em vừa trắng lại vừa tròn".

Với việc sử dụng từ ngữ bình dị, quen thuộc, Hồ Xuân Hương đã khắc họa thành công hình ảnh chiếc bánh trôi nước - một loại bánh truyền thống của dân tộc. Bánh trôi có màu trắng tinh khiết của bột nếp, được nhào nặn tròn trịa rất xinh xắn, gợi ra vẻ đẹp đằm thắm, duyên dáng của người con gái đang độ tuổi xuân thì. Câu thơ thứ hai:

"Bảy nổi ba chìm với nước non"

đã khéo léo nhắc đến đặc điểm của bánh trôi khi được luộc chín. Lúc chưa được luộc, bánh trôi ở trạng thái nguyên vẹn, hoàn chỉnh; nhưng khi thả vào nước sôi thì nó sẽ biến đổi, "nổi", "chìm", xoay sở để có thể nhanh chóng hợp với điều kiện mới để tồn tại. Bằng phép ẩn dụ, Hồ Xuân Hương muốn gửi gắm suy tư về thân phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến đầy bất công. Họ không được tự quyết định số phận, hạnh phúc ngàn năm của mình mà phải phó mặc vào tay kẻ khác. Cuộc đời của những người phụ nữ như vậy bấp bênh, vô định, chìm nổi lênh đênh không khác gì chiếc bánh trôi trong nồi.

Dù bị "bảy nổi ba chìm", dù long đong, vất vả nhưng người phụ nữ vẫn giữ trọn vẹn phẩm giá cao quý của mình:

"Mà em vẫn giữ tấm lòng son".

Giọng thơ tự hào, tin tưởng khi khẳng định rằng dù thế nào đi nữa thì người phụ nữ vẫn giữ trọn vẹn tấm lòng thủy chung, son sắt, không thay đổi. Đó chính là lời khẳng định giá trị cao đẹp của người phụ nữ Việt Nam trong mọi hoàn cảnh. Đồng thời còn là tiếng nói thương cảm cho số phận chìm nổi của họ.

Như vậy, bài thơ "Bánh trôi nước" tuy chỉ vỏn vẹn bốn câu, ngôn ngữ mộc mạc, dung dị nhưng đã khắc họa được hình ảnh chiếc bánh trôi nước đồng thời cũng gửi gắm thông điệp ý nghĩa về thân phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến xưa.