Bằng Việt là một nhà thơ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Thơ ông mang nặng những tình cảm sâu lắng, nhẹ nhàng và đầy chất suy tư. Bài thơ "Trở về với trái tim mình" được sáng tác năm 1970 khi đất nước đang trải qua những ngày tháng khốc liệt nhất của chiến tranh. Tác giả đã gửi gắm vào bài thơ những tâm sự, nỗi niềm riêng tư nhưng cũng rất chung của thế hệ trẻ thời bấy giờ.
Bài thơ mở đầu bằng hình ảnh người lính trẻ trên đường hành quân:
Anh đi bộ đội sao trên mũ
Mãi mãi là sao trên trời
Hãy để anh kể em nghe câu chuyện cũ
Câu chuyện mà anh không bao giờ quên...
Hình ảnh người lính trẻ hiện lên thật giản dị, mộc mạc nhưng cũng vô cùng hào hùng. Anh khoác trên vai chiếc ba lô con cóc, đội trên đầu chiếc mũ tai bèo, chân bước nhanh trên con đường hành quân. Sao trên mũ chính là biểu tượng của lý tưởng cao đẹp mà anh đang theo đuổi. Đó là lý tưởng độc lập tự do cho dân tộc. Lý tưởng ấy sẽ mãi mãi soi sáng con đường anh đi, dẫn dắt anh vượt qua mọi khó khăn, gian khổ. Câu chuyện cũ mà anh muốn kể cho em nghe chính là câu chuyện về những ngày tháng tuổi trẻ sôi nổi, nhiệt huyết của anh. Đó là những ngày tháng anh cùng đồng đội chiến đấu giành độc lập cho quê hương, đất nước. Những ngày tháng ấy tuy vất vả, gian khổ nhưng cũng đầy niềm vui và ý nghĩa.
Tiếp theo, tác giả đã thể hiện những suy nghĩ, trăn trở của mình về cuộc sống:
Em ơi! Có bao nhiêu
Là sáu mươi năm
Cuộc đời đó có bao nhiêu
Ngày vui sao cứ ngắn ngủi?
Những câu hỏi tu từ vang lên như một lời than thở, tiếc nuối. Sáu mươi năm cuộc đời trôi qua nhanh như chớp mắt. Ngày vui sao cứ ngắn ngủi? Cuộc sống vốn dĩ ngắn ngủi, vậy nên chúng ta cần biết trân trọng từng giây phút bên nhau. Hãy sống hết mình, yêu thương và cống hiến cho cuộc đời.
Sau đó, tác giả đã bộc lộ tình cảm của mình dành cho quê hương, đất nước:
Ôi Tổ quốc ta yêu như máu thịt
Như mẹ cha ta, như vợ như chồng
Ôi Tổ quốc nếu cần ta chết
Cho mỗi ngôi nhà, ngọn núi, dòng sông...
Tình yêu quê hương, đất nước là thứ tình cảm thiêng liêng, cao quý nhất của mỗi con người. Tình yêu ấy được tác giả so sánh với máu thịt, với mẹ cha, với vợ chồng. Điều đó cho thấy tình yêu quê hương, đất nước của tác giả sâu sắc đến nhường nào. Nếu Tổ quốc cần, anh sẵn sàng hy sinh cả tính mạng của mình để bảo vệ từng tấc đất, từng ngọn núi, dòng sông của quê hương.
Cuối cùng, tác giả đã khẳng định ý chí quyết tâm chiến đấu vì độc lập tự do của dân tộc:
Ta hiểu rồi, em ạ
Khi Tổ quốc bốn bề lên lửa
Đất nước như vì sao Cứ đi lên phía trước
Trong hoàn cảnh đất nước đang bị kẻ thù xâm lược, mỗi người trẻ đều ý thức được trách nhiệm của bản thân đối với quê hương, đất nước. Họ sẵn sàng gác lại những ước mơ, hoài bão cá nhân để lên đường ra trận, chiến đấu giành độc lập cho dân tộc.
Bài thơ "Trở về với trái tim mình" là một bài thơ hay và giàu ý nghĩa. Qua bài thơ, tác giả đã thể hiện những suy nghĩ, tình cảm của mình về cuộc sống, về quê hương, đất nước. Đồng thời, bài thơ cũng khơi gợi trong lòng người đọc những suy ngẫm về ý nghĩa của cuộc sống, về trách nhiệm của mỗi người đối với quê hương, đất nước.