Ức chế ngược là gì ?

Ức chế ngược là một cơ chế trong sinh học và điều khiển học, trong đó sự hoạt động của một hệ thống hoặc quá trình được giảm thiểu hoặc ngừng lại bởi chính kết quả hoặc sản phẩm của nó. Cơ chế này giúp duy trì sự ổn định và cân bằng trong các hệ thống sinh học hoặc kỹ thuật, ngăn ngừa sự vượt quá hoặc thiếu hụt các yếu tố quan trọng.

Trong sinh học, ức chế ngược (negative feedback) thường xuất hiện trong các hệ thống điều hòa sinh lý, giúp duy trì sự cân bằng nội môi (homeostasis). Một ví dụ điển hình là cơ chế điều hòa nhiệt độ trong cơ thể người. Khi nhiệt độ cơ thể tăng lên, cơ thể sẽ phản ứng bằng cách kích thích các cơ chế làm mát (như toát mồ hôi, giãn mạch máu ngoài da) để giảm nhiệt độ. Khi nhiệt độ cơ thể giảm, cơ thể lại kích hoạt các cơ chế giữ nhiệt (như co mạch máu, giảm tiết mồ hôi) để tăng nhiệt độ, tạo thành một vòng điều hòa.

Ví dụ về ức chế ngược trong sinh học:

Điều hòa đường huyết: Khi lượng đường trong máu tăng (ví dụ sau bữa ăn), tuyến tụy sẽ tiết insulin để giúp tế bào hấp thụ glucose và giảm lượng đường trong máu. Khi đường huyết giảm xuống mức bình thường, quá trình tiết insulin cũng sẽ giảm lại.

Điều hòa nồng độ hormone: Một ví dụ khác là sự điều hòa hormon trong cơ thể, chẳng hạn như hệ thống trục dưới đồi - tuyến yên - tuyến giáp. Khi mức hormone tuyến giáp trong máu đạt mức cao, nó sẽ ức chế tuyến yên và dưới đồi tiết ra các hormon kích thích tuyến giáp, duy trì sự cân bằng.