đối tượng của tiếng cười và giọng điệu trào phúng trong thơ"Tiến sĩ giấy"

"Tiến sĩ giấy" là một bài thơ trào phúng đặc sắc của Nguyễn Khuyến. Bài thơ đã khắc họa thành công hình ảnh ông tiến sĩ giấy, qua đó châm biếm sâu cay những ông tiến sĩ hữu danh vô thực trong xã hội phong kiến lúc bấy giờ.
Mở đầu bài thơ, tác giả đã giới thiệu về nhân vật chính:
Váy lê quét đất, mụ đầm ra
Tài giỏi thì ông cũng có ba hồi!
Hai câu thơ mở ra một cảnh tượng hài hước, lố bịch. Một người phụ nữ mặc váy dài quét đất bước ra từ chiếc ô tô sang trọng, được gọi là "mụ đầm". Cách sử dụng từ ngữ hóm hỉnh, mỉa mai của tác giả đã tạo nên hiệu quả nghệ thuật cao. Hình ảnh "váy lê quét đất" gợi lên sự lòe loẹt, kệch cỡm của người phụ nữ phương Tây, hoàn toàn trái ngược với vẻ đẹp truyền thống của phụ nữ Việt Nam. Câu thơ thứ hai càng làm nổi bật hơn sự lố bịch của tình huống. Tác giả sử dụng cụm từ "tài giỏi thì ông cũng có ba hồi!" để thể hiện sự khinh thường đối với những kẻ chỉ có danh hão mà không có thực tài.
Bốn câu thơ tiếp theo miêu tả chi tiết về ngoại hình của ông tiến sĩ giấy:
Khóc mưa sụt sùi, không lỗ miệng
Cờ kéo rợp trời, không gió bay
Ghế chéo lọng xanh ngồi bảnh chọe
Nghĩ rằng chửa thấy, ai bằng ấy!
Ông tiến sĩ giấy được miêu tả với những nét vẽ rất cụ thể, rõ ràng. Ông ta khóc lóc, sụt sùi nhưng lại không nói gì cả. Cờ kéo rợp trời nhưng lại không có gió thổi nên cờ không bay. Ghế chéo lọng xanh được đặt ở vị trí trang trọng nhưng lại không có ai ngồi. Tất cả những chi tiết này đều nhằm mục đích chế giễu, hạ thấp uy tín của ông tiến sĩ giấy.
Hai câu thơ cuối cùng kết thúc bài thơ bằng một lời nhận xét đầy mỉa mai:
Chẳng biết cái chữ Nôm hay chữ Quốc ngữ?
Lời nhận xét này cho thấy tác giả đang nghi ngờ về trình độ học vấn của ông tiến sĩ giấy. Ông ta có thể chỉ là một kẻ dốt nát, không hiểu biết gì về văn hóa dân tộc.
Bài thơ "Tiến sĩ giấy" là một tác phẩm trào phúng xuất sắc của Nguyễn Khuyến. Qua việc khắc họa hình ảnh ông tiến sĩ giấy, tác giả đã phê phán mạnh mẽ những kẻ hữu danh vô thực trong xã hội phong kiến. Đồng thời, bài thơ cũng thể hiện niềm tự hào về nền văn hóa dân tộc của tác giả.