câu 1: Nội dung: phê phán những người lười biếng, không chịu làm việc nhưng lại muốn hưởng thụ thành quả lao động.
câu 2: Văn bản thuộc thể loại tục ngữ.
câu 3: Đặc điểm thể loại: truyện cười.
câu 4: 1. Giải thích: Câu thành ngữ có hai lớp nghĩa: Nghĩa đen và nghĩa bóng. - Nghĩa đen: Vắt là hành động lấy nước từ một vật chứa đựng nào đó bằng cách bóp mạnh hoặc xoay tròn để cho nước chảy ra. Chày là dụng cụ làm bằng gỗ dùng để giã gạo. Khi giã gạo, ta phải ngâm gạo trong nước rồi mới cho vào cối giã. Nước ngấm vào gạo sẽ chảy ra ngoài theo lực tác động lên chày giã. - Nghĩa bóng: Câu thành ngữ muốn nói đến sự vô lý, phi thực tế, không thể xảy ra trong đời sống con người. 2. Bàn luận mở rộng vấn đề: - Câu thành ngữ trên phê phán những kẻ tham lam, ích kỉ, chỉ biết nghĩ tới lợi ích của bản thân mình còn người khác thì mặc kệ. Những kẻ như vậy thường rất keo kiệt, bủn xỉn, luôn tính toán thiệt hơn với mọi người xung quanh. Họ cũng là những kẻ khôn lỏi, ranh mãnh, lúc nào cũng tìm cách để được hưởng lợi nhiều nhất mà không mất gì cả. - Phê phán những kẻ tham lam, ích kỷ nhưng lại giả nhân giả nghĩa, tỏ vẻ đạo đức, tốt bụng trước mặt người khác. Thực chất bên trong họ là những kẻ xấu xa, độc ác.
câu 5: - Ông chủ đưa cho anh đầy tớ cái khố tai vì: + Anh đã làm việc rất chăm chỉ và cần mẫn trong suốt thời gian qua nên xứng đáng được thưởng. + Khen ngợi sự siêng năng của người ở.
câu 6: Bối cảnh: Câu chuyện diễn ra trong một gia đình nghèo khó.
câu 7: Câu nói "Dạ, vắt cổ chày ra nước ạ!" mang ý nghĩa hàm ẩn về sự thiếu thốn và khó khăn trong cuộc sống của người nông dân. Nó thể hiện sự bất lực trước hoàn cảnh nghèo đói và không đủ khả năng để đáp ứng nhu cầu cơ bản như ăn uống.
câu 8: Thành ngữ đồng nghĩa: "Vắt cổ chảy ra nước".
câu 9: Câu nói "vắt cổ chày ra nước" là một câu thành ngữ dân gian Việt Nam, ý chỉ sự bần cùng, túng thiếu đến mức không còn gì để ăn, phải sống lay lắt qua ngày. Trong truyện ngắn "Vắt cổ chày ra nước", câu nói này được sử dụng bởi nhân vật người đầy tớ nhằm mỉa mai, châm biếm sự keo kiệt, bủn xỉn của ông chủ. Ông chủ đã lợi dụng sức lao động của người đầy tớ mà không trả công xứng đáng, thậm chí còn mắng mỏ, chửi bới khi người đầy tớ đòi tiền công. Câu nói "vắt cổ chày ra nước" đã góp phần làm nổi bật chủ đề của tác phẩm: phê phán thói keo kiệt, bủn xỉn, ích kỷ của con người.
câu 10: Bài học: - Không nên tham lam, ích kỉ, chỉ biết nghĩ cho bản thân mình mà không quan tâm đến người khác. - Cần phải có lòng nhân ái, biết yêu thương và giúp đỡ mọi người.