Nguyễn Du là đại thi hào của nền văn học Việt Nam, ông để lại nhiều tác phẩm có giá trị lớn và đặc biệt Truyện Kiều được xem là kiệt tác thơ của ông. Đoạn trích Thúy Kiều thăm mộ Đạm Tiên trong "Truyện Kiều" thể hiện rõ tài năng nghệ thuật miêu tả nội tâm nhân vật qua ngôn ngữ độc thoại và đối thoại. Qua đó, nhà thơ gửi gắm niềm cảm thông sâu sắc với số phận bất hạnh của người phụ nữ trong xã hội phong kiến xưa.Đoạn trích nằm ở phần thứ nhất: "Gặp gỡ và đính ước". Sau khi cùng gia đình đi du xuân trở về, Thúy Kiều bị mắc mưu lừa gạt của thằng bán tơ. Nàng vô cùng đau khổ vì chưa báo đáp được ân nghĩa cha mẹ, chưa tìm được người xứng đôi vừa lứa mà đã phải xa cách Kim Trọng - người đàn ông nàng hết mực yêu thương. Trong lúc đau buồn ấy, nàng quyết định đến viếng mộ Đạm Tiên - người con gái đáng thương mà nàng từng quen biết. Đây chính là một chi tiết rất đắt của tác giả bởi nó góp phần dự báo những sóng gió, đau khổ mà cuộc đời sẽ đổ ập lên người con gái tài sắc này.Nguyễn Du đã khắc họa hình ảnh nấm mồ Đạm Tiên bằng những vần thơ giàu sức gợi:"Vỡ bờ cỏ rậm, rạp bày mồ hoangBốn bề om cố, khói trầm bốcyền, đá rêu phủ chân mộ, dấu tàn"Mộ Đạm Tiên nằm ở ven đường, cảnh vật xung quanh thật vắng vẻ, heo hút, không một bóng người qua lại. Nguyễn Du sử dụng các từ láy như "rậm rập", "om ngược" kết hợp với việc sử dụng phép đảo ngữ nhằm nhấn mạnh sự hoang vắng, quạnh quẽ nơi đây. Mộ Đạm Tiên nằm ở bên đường nhưng không hề có một chút gì gọi là sự sống, chỉ thấy sự chết chóc bao trùm. Không gian càng trở nên u ám hơn nhờ vào ngòi bút miêu tả tài tình của tác giả. Hình ảnh "khói trầm bay lên" hòa quyện với màu "đá rêu phủ" khiến cho khung cảnh thêm ảm đạm, thê lương. Nguyễn Du đã dùng những từ ngữ tinh tế để diễn tả nỗi xót xa, tiếc nuối cho thân phận của người con gái tài sắc vẹn toàn nhưng lại chịu số phận bi thảm.Đứng trước ngôi mộ của Đạm Tiên, Thúy Kiều đã bộc lộ những suy nghĩ, cảm xúc của mình qua những dòng độc thoại nội tâm:"Thấy người nằm đó biết sau thế nào?Chẳng biết ba trăm năm lẻ nữaNgười đời ai khóc Tố Như chăng?"Nàng băn khoăn tự hỏi liệu ba trăm năm sau còn có ai nhớ tới nàng hay không. Câu hỏi này cũng chính là câu hỏi dành cho số phận của bản thân nàng. Từ đó, chúng ta có thể thấy được tấm lòng đồng cảm của Nguyễn Du với những kiếp người tài hoa bạc mệnh. Ông hiểu thấu nỗi đau của họ và muốn cất lên tiếng nói cảm thông, chia sẻ.Cảnh vật xung quanh dường như cũng nhuốm màu tang tóc, đau thương:"Một vùng cỏ áy bóng tàSương như búa, bổ mòn gốc liễuGần miền cát đỏ, bụi hồngNhìn xem cửa bể chiều hôm dặm saiDặm kia đầy rẫy những cánh buồm thấp thoáng trên mặt biển mênh mông, rộng lớn. Cảnh vật vẫn mang cái vẻ đẹp tươi tắn, tràn đầy sức sống nhưng ẩn chứa trong đó là sự cô đơn, trống trải đến lạ thường. Những cánh buồm thấp thoáng kia như đang chờ đợi một điều gì đó. Phải chăng đó là sự chờ đợi một người tri âm, tri kỉ đến với mình. Khung cảnh thiên nhiên tuy đẹp đẽ nhưng vẫn gợi lên sự buồn bã, cô liêu. Điều này hoàn toàn phù hợp với tâm trạng của Thúy Kiều lúc này."Lòng riêng riêng những bàn hoànLo sao cuộc sống ấm no, hạnh phúc"Sau khi viếng mộ Đạm Tiên, Thúy Kiều trở về nhà trong tâm trạng nặng trĩu ưu tư, phiền muộn. Nàng lo lắng cho tương lai của mình, không biết rồi đây cuộc đời sẽ đưa đẩy nàng đến đâu. Nỗi buồn của nàng lan tỏa ra cả cảnh vật xung quanh, tạo nên một bức tranh thiên nhiên u ám, ảm đạm.Như vậy, qua đoạn trích "Thúy Kiều thăm mộ Đạm Tiên", Nguyễn Du đã thể hiện rõ tài năng miêu tả nội tâm nhân vật qua ngôn ngữ độc thoại và đối thoại. Đồng thời, ông cũng gửi gắm niềm cảm thông sâu sắc với số phận bất hạnh của người phụ nữ trong xã hội phong kiến xưa.