Phân tích truyện ngắn Nếp Nhà của Nguyễn Khải

Nguyễn Khải là một trong những cây bút có sức sáng tạo dồi dào nhất nền văn học Việt Nam hiện đại. Ông đã để lại nhiều tác phẩm đặc sắc, trong đó phải kể đến "Một người Hà Nội". Tác phẩm này được in trong tập truyện cùng tên năm 1990 và là một trong những sáng tác tiêu biểu cho phong cách tự sự - triết lí của ông.
"Một người Hà Nội" viết về nhân vật bà Hiền - một người phụ nữ Hà thành thanh lịch, tinh tế, giàu lòng yêu nước và trách nhiệm với gia đình, xã hội. Qua nhân vật này, tác giả thể hiện tình cảm trân trọng đối với những nét đẹp truyền thống của người Hà Nội nói riêng và con người Việt Nam nói chung.
Bà Hiền xuất thân từ một gia đình giàu có, lương thiện ở Hà Nội. Bà mang đầy đủ vẻ đẹp của người phụ nữ Hà thành: thông minh, khéo léo, đảm đang, tháo vát,... Nhưng điều đáng quý hơn cả là tấm lòng yêu nước sâu sắc và ý thức trách nhiệm cao với cộng đồng. Trong kháng chiến chống Pháp, khi chồng muốn tham gia vào bộ đội, bà đã khuyên nhủ chồng nên đi vì "cả làng đi làm cán bộ thì ai cày ruộng, ai cấy lúa?". Khi đất nước hòa bình, bà không hề tỏ ra coi thường những công việc như bán hoa, dạy học mà luôn cố gắng hoàn thành tốt mọi việc. Đặc biệt, bà còn rất quan tâm đến các vấn đề chính trị, xã hội. Bà thẳng thắn phê phán những hành động sai trái của kẻ thù hay những người lợi dụng danh nghĩa cách mạng để trục lợi cá nhân. Điều này thể hiện rõ qua câu chuyện giữa bà và nhân vật tôi. Khi nghe tin Trung Quốc xâm lược Việt Nam, bà đã tức giận mắng mỏ và khẳng định rằng "bây giờ không phải lúc nói chuyện lý luận nữa, chúng nó giết người hàng loạt kia kìa!". Hay khi thấy một số người lợi dụng danh nghĩa cách mạng để chiếm đoạt tài sản của dân, bà cũng lên tiếng phản đối gay gắt. Những hành động ấy của bà Hiền đã góp phần tô đậm thêm hình ảnh người phụ nữ Hà Nội thanh lịch, tao nhã nhưng cũng vô cùng dũng cảm, kiên cường.
Bên cạnh đó, bà Hiền còn là một người mẹ hết mực thương yêu con cái. Bà luôn dành cho các con những gì tốt đẹp nhất, từ vật chất đến tinh thần. Tuy nhiên, bà cũng rất nghiêm khắc trong việc giáo dục con cái. Bà luôn nhắc nhở các con phải sống đúng đạo đức, biết yêu thương, giúp đỡ người khác. Chính nhờ sự dạy dỗ của bà mà các con của bà đều trở thành những người có ích cho xã hội.
Nhân vật bà Hiền được xây dựng bằng nghệ thuật miêu tả chân thực, sinh động. Tác giả đã sử dụng ngôn ngữ giản dị, gần gũi, phù hợp với tính cách của nhân vật. Bên cạnh đó, tác giả cũng sử dụng nhiều chi tiết, hình ảnh giàu ý nghĩa tượng trưng để thể hiện vẻ đẹp của nhân vật. Ví dụ như hình ảnh "nếp nhà", "hoa" hay "lá". Tất cả những yếu tố đó đã góp phần tạo nên một bức chân dung trọn vẹn về người phụ nữ Hà Nội thanh lịch, tao nhã, giàu lòng yêu nước và trách nhiệm với gia đình, xã hội.
Tóm lại, nhân vật bà Hiền trong "Một người Hà Nội" là một hình tượng tiêu biểu cho vẻ đẹp của người phụ nữ Hà Nội nói riêng và con người Việt Nam nói chung. Nhân vật này đã để lại trong lòng người đọc những ấn tượng sâu sắc về một người phụ nữ hiền hậu, đảm đang, yêu nước và trách nhiệm.