Cấu tạo của virus khá đặc biệt, vì chúng là các thực thể không sống hoàn toàn nhưng có thể sao chép và phát triển khi xâm nhập vào tế bào vật chủ. Virus có cấu trúc đơn giản hơn nhiều so với các tế bào sống. Chúng bao gồm các thành phần chính sau:
1. Vỏ protein (capsid):
- Chức năng: Bảo vệ vật liệu di truyền bên trong virus và giúp virus gắn kết với tế bào vật chủ.
- Cấu tạo: Gồm các đơn vị protein gọi là capsomere, sắp xếp theo các dạng hình học khác nhau, ví dụ:
- Hình xoắn ốc (helical): Ví dụ, virus cúm.
- Hình khối 20 mặt (icosahedral): Ví dụ, adenovirus.
- Dạng phức tạp (complex): Ví dụ, bacteriophage (virus tấn công vi khuẩn).
2. Vật liệu di truyền:
- Là phần quan trọng nhất của virus, mang thông tin di truyền cần thiết để sao chép và phát triển.
- Có thể là:
- DNA (axit deoxyribonucleic): Ví dụ, virus herpes.
- RNA (axit ribonucleic): Ví dụ, virus HIV, virus cúm.
- Có thể là:
- Sợi đơn (single-stranded, ssDNA hoặc ssRNA).
- Sợi đôi (double-stranded, dsDNA hoặc dsRNA).
3. Lớp màng bao (envelope): (có thể có hoặc không)
- Một số virus có thêm lớp màng lipid bao bên ngoài capsid, được gọi là envelope virus (virus có màng bao).
- Nguồn gốc: Lớp màng này thường lấy từ màng tế bào của vật chủ trong quá trình thoát ra.
- Chức năng: Giúp virus dễ dàng lẩn trốn hệ miễn dịch và xâm nhập tế bào vật chủ.
- Ví dụ: Virus cúm, virus HIV.
4. Gai glycoprotein (spike): (nếu có lớp màng bao)
- Là các phân tử protein hoặc glycoprotein nhô ra từ lớp màng bao của virus.
- Chức năng: Gắn kết với thụ thể của tế bào vật chủ, giúp virus nhận diện và xâm nhập.
- Ví dụ: Gai S của virus SARS-CoV-2 giúp xâm nhập vào tế bào người.
5. Các enzyme đặc biệt: (chỉ có ở một số virus)
- Một số virus mang theo các enzyme để hỗ trợ quá trình nhân bản hoặc xâm nhập:
- Reverse transcriptase: Có trong retrovirus như HIV, giúp chuyển RNA của virus thành DNA.
- Protease và integrase: Giúp cắt và tích hợp vật liệu di truyền của virus vào DNA của vật chủ.
- RNA polymerase: Giúp tổng hợp RNA từ RNA của virus.
- 6. Hình dạng và kích thước:
- Hình dạng: Đa dạng, từ hình xoắn ốc, khối 20 mặt, đến dạng phức tạp.
- Kích thước: Rất nhỏ, thường từ 20-300 nanomet, nhỏ hơn nhiều so với vi khuẩn.
- CHO MÌNH XIN 5 ☆ VÀ 1 👍 NHÉ