Đề thi cuối kì 1 lớp 9 môn Ngữ Văn bài truyện kiều

Đề: Phân tích đoạn trích "Chị em Thúy Kiều" của Nguyễn Du.

BÀI LÀM THAM KHẢO

Nguyễn Du là một đại thi hào dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới đồng thời cũng là một nhà nhân đạo chủ nghĩa lớn. Ông đã để lại cho đời nhiều tác phẩm thơ chữ Hán và đặc biệt là kiệt tác Truyện Kiều viết bằng chữ Nôm. Đoạn trích "Chị em Thúy Kiều" nằm ở phần đầu của tác phẩm tuyệt vời này.

Đoạn trích kể về gia đình Vương viên ngoại có ba người con là hai cô con gái Vân, Kiều và một cậu em trai tên là Vương Quan. Cả ba chị em đều có sắc đẹp hiếm thấy. Để làm nổi bật vẻ đẹp của hai chị em Thúy Kiều, Nguyễn Du đã sử dụng thủ pháp ước lệ tượng trưng lấy vẻ đẹp của thiên nhiên để làm thước đo. Trước hết, ông giới thiệu chung về cả hai chị em:

"Mai cốt cách tuyết tinh thần
Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười".

Cốt cách của họ thanh cao như cây mai, tâm hồn trong trắng như tuyết. Còn tinh thần thì tha thướt mềm mại như tán cây mai, tính tình thì trong trắng như những bông tuyết rơi. Mỗi người mỗi vẻ đẹp nhưng đều đạt đến độ hoàn mĩ (mười phân vẹn mười). Tiếp theo, tác giả miêu tả vẻ đẹp của Thúy Vân:

"Vân xem trang trọng khác vời
Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang
Hoa cười ngọc thốt đoan trang
Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da".

Thúy Vân hiện lên với vẻ đẹp sang trọng, quý phái. Khuôn mặt nàng tròn trịa, phúc hậu như ánh trăng đêm rằm. Lông mày đậm như con bướm tằm. Miệng cười tươi như hoa nở. Giọng nói trong trẻo thốt ra từ hàm răng ngà ngọc. Mái tóc đen mượt hơn mây, làn da trắng mịn màng hơn tuyết. So với thiên nhiên, vẻ đẹp ấy khiến cho mây, mưa phải xấu hổ; còn tuyết phải e thẹn. Qua đó ta thấy được vẻ đẹp của Thúy Vân là sự hòa hợp với tự nhiên, khiến cho tạo hóa phải chịu thua, nhường nhịn. Vẻ đẹp ấy báo trước một tương lai êm ấm, bình lặng. Sau khi khắc họa vẻ đẹp của Thúy Vân, tác giả tiếp tục miêu tả vẻ đẹp của Thúy Kiều:

"Kiều càng sắc sảo mặn mà
So bề tài sắc lại là phần hơn
Làn thu thủy nét xuân sơn
Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh
Một hai nghiêng nước nghiêng thành
Sắc đành đòi một tài đành họa hai".

Khác với Thúy Vân, Thúy Kiều mang vẻ đẹp sắc sảo, mặn mà. Đôi mắt nàng sáng như làn nước mùa thu, lông mày thanh tú như dáng núi mùa xuân. Vẻ đẹp của Kiều khiến cho hoa phải ghen tị vì không thể sánh được với đôi môi đỏ mọng của nàng, liễu phải hờn dỗi vì mái tóc đen nhánh của nàng lại kém xanh hơn. Vẻ đẹp của nàng khiến cho mọi vật phải đố kị, ghen ghét. Không chỉ vậy, Kiều còn rất tài giỏi. Nàng thông minh bẩm sinh, có tài làm thơ vẽ, đặc biệt là tài gảy đàn đã đạt đến trình độ tuyệt diệu. Ở phương diện nào, Kiều cũng vượt xa so với Vân. Điều đó dự báo số phận của nàng sẽ gặp nhiều sóng gió, trắc trở.

Như vậy, qua đoạn trích "Chị em Thúy Kiều", Nguyễn Du đã xây dựng thành công hình ảnh hai người thiếu nữ với vẻ đẹp toàn diện cả sắc - tài - tình. Đồng thời, ông cũng dự báo trước cuộc sống, số phận của từng người. Với nghệ thuật ước lệ kết hợp với các biện pháp tu từ so sánh, ẩn dụ, liệt kê... cùng ngôn ngữ điêu luyện, giọng điệu nhẹ nhàng, sâu lắng, tác giả đã đem đến cho độc giả những cảm nhận sâu sắc nhất về chân dung của hai người thiếu nữ.