Thế nào là xu thế đa cực

Quang Huy Nguyễn Xu thế đa cực (hay còn gọi là thế giới đa cực) là một khái niệm trong lĩnh vực quan hệ quốc tế và chính trị học, đề cập đến một hệ thống quốc tế trong đó quyền lực không tập trung vào một hoặc hai quốc gia hoặc thế lực, mà thay vào đó, được phân chia giữa nhiều quốc gia hoặc nhóm quốc gia có ảnh hưởng lớn.

Đặc điểm của xu thế đa cực:

1. Phân bố quyền lực đa dạng: Trong một thế giới đa cực, không có một quốc gia hay nhóm quốc gia nào chiếm ưu thế hoàn toàn. Thay vào đó, quyền lực được phân chia giữa nhiều cường quốc hoặc các khối quốc gia có ảnh hưởng lớn về các lĩnh vực như kinh tế, quân sự, chính trị, văn hóa, và khoa học kỹ thuật.
2. Cạnh tranh và hợp tác: Các quốc gia trong hệ thống đa cực không chỉ cạnh tranh với nhau để giành ảnh hưởng mà còn có thể hợp tác trong các vấn đề chung, như bảo vệ môi trường, an ninh khu vực hoặc phát triển bền vững. Điều này tạo ra một sự đa dạng trong các mối quan hệ quốc tế.
3. Tăng tính ổn định và không ổn định: Một số nhà nghiên cứu cho rằng hệ thống đa cực có thể tạo ra sự ổn định vì không có một quốc gia duy nhất có thể thống trị và áp đặt ý chí của mình lên các quốc gia khác. Tuy nhiên, điều này cũng có thể dẫn đến sự bất ổn định khi các cường quốc cạnh tranh hoặc xung đột lợi ích.

Ví dụ về xu thế đa cực:

• Thế kỷ 19: Trước khi có hai siêu cường Mỹ và Liên Xô, thế giới chứng kiến một trật tự đa cực với sự tham gia của các đế quốc lớn như Anh, Pháp, Đức, Áo-Hung và Nga. Các quốc gia này cạnh tranh quyền lực và ảnh hưởng, nhưng cũng có những liên minh và hợp tác trong các vấn đề quốc tế.
• Sau Chiến tranh Lạnh (1991 đến nay): Một số nhà quan sát cho rằng thế giới hiện nay đang chuyển từ một trật tự đơn cực (với Mỹ là siêu cường duy nhất) sang một thế giới đa cực. Các quốc gia như Trung Quốc, Liên minh Châu Âu (EU), Ấn Độ, và các nền kinh tế mới nổi khác đang gia tăng ảnh hưởng của mình trong các vấn đề toàn cầu.

Sự khác biệt giữa các trật tự quốc tế:

1. Đơn cực: Trong một hệ thống đơn cực, có một quốc gia chiếm ưu thế và có thể định hình trật tự quốc tế, như trong giai đoạn sau Chiến tranh Lạnh khi Mỹ là siêu cường duy nhất.
2. Đôi cực: Một trật tự quốc tế đôi cực, như trong Chiến tranh Lạnh, khi quyền lực chủ yếu được chia giữa hai siêu cường lớn là Mỹ và Liên Xô.
3. Đa cực: Hệ thống quốc tế đa cực là nơi quyền lực được phân chia giữa nhiều quốc gia, dẫn đến một trật tự phức tạp và thay đổi hơn.

Kết luận:

Xu thế đa cực thể hiện một trật tự quốc tế đa dạng, nơi nhiều quốc gia hoặc khối quốc gia có ảnh hưởng lớn trong các vấn đề toàn cầu. Điều này tạo ra sự cạnh tranh, hợp tác và đôi khi là xung đột giữa các cường quốc, nhưng cũng làm tăng sự đa dạng trong các mối quan hệ quốc tế.