Giá trị nhận thức Giá trị giáo duc Giá trị thẩm mĩ Của truyện ngắn "chiếc thuyền ngoài xa"

Nguyễn Minh Châu là một cây bút tiêu biểu của nền văn học Việt Nam thời kì sau năm 1875. Các tác phẩm của ông đều hướng đến phản ánh cuộc sống và số phận của con người sau ngày hậu chiến. Không chỉ có nội dung sâu sắc mà mỗi tác phẩm của Nguyễn Minh Châu còn để lại những bài học triết lí, những tuyên ngôn khiến cho người đọc phải suy ngẫm, chiêm nghiệm. Cũng có lẽ vì sự tài ba, tinh tế ấy mà Nguyễn Minh Châu được đánh giá là “Người mở đường tài ba và tinh anh” của công cuộc đổi mới văn học.
Truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài xa” là một trong những tác phẩm tiêu biểu cho phong cách sáng tác của Nguyễn Minh Châu ở giai đoạn sau. Truyện kể về việc nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng đi tới vùng biên này mong tìm được một bức ảnh chụp chiếc thuyền ngoài khơi biển cả làm ảnh lịch. Sau gần một tuần tìm kiếm, Phùng đã chụp được một bức ảnh rất đẹp, rất hiền hòa. Nhưng đằng sau vẻ đẹp đó lại là hình ảnh một người đàn bà bị bạo hành tàn nhẫn. Phát hiện ra người đàn bà ấy, anh Phùng từ cảm giác hạnh phúc đã chuyển sang sự ngỡ ngàng, thất vọng khi chứng kiến cảnh người đàn ông đánh vợ một cách dã man, tàn bạo. Khi người đàn bà được mời lên chánh án để khuyên ngăn không bị chồng đánh nữa, thì chúng ta lại thấy một người đàn bà với thái độ vô cùng khác. Người đàn bà ấy nhất quyết không bỏ chồng dù cho bị đánh đập, hành hạ. Qua câu chuyện của người đàn bà ở tòa án huyện giúp Phùng và Đẩu hiểu ra được nhiều điều.
Trước hết, ta có thể dễ dàng nhận thấy người đàn bà ấy xuất hiện tại tòa án huyện là do bị chồng đánh. Tuy nhiên, chị lại có thái độ vô cùng cam chịu, không hề có ý định chống cự hay bỏ chạy. Thậm chí, chị còn cầu xin: “Quý tòa bắt tội con cũng được, phạt tù con cũng được, đừng bắt con bỏ nó…”. Câu nói đầy xót xa, ai oán của người đàn bà ấy đã khiến cho hai nhân vật Phùng và Đẩu cảm thấy ngạc nhiên, khó hiểu.
Không chỉ vậy, qua lời giãi bày của người đàn bà ấy, chúng ta còn hiểu thêm về gia cảnh của chị. Đó là một người phụ nữ đã 40 tuổi, cái tuổi mà đáng ra chị phải được hưởng niềm vui, hạnh phúc bên gia đình. Thế nhưng, thực tại lại vô cùng khốn khổ, bất hạnh. Nhà chị nghèo, chồng chị là một người đàn ông xấu xí, cục tính, thường xuyên đánh đập chị mỗi khi uống rượu. Chị có tới 5 đứa con, trong đó có 2 đứa chết bởi đói nghèo, bệnh tật. Bản thân chị cũng từng bị sảy thai bởi lần đánh của chồng. Có thể thấy rằng, người đàn bà ấy đã phải chịu đựng biết bao đau khổ, bất hạnh, thiệt thòi.
Tuy nhiên, điều khiến chúng ta cảm phục nhất ở người đàn bà ấy chính là tấm lòng vị tha, yêu thương chồng con vô bờ bến. Dù bị chồng đánh đập, hành hạ nhưng chị vẫn nhất quyết không bỏ chồng. Chị chỉ mong muốn các con của mình có một mái ấm trọn vẹn, chứ không muốn chúng phải sống trong cảnh bất hạnh như mẹ. Tình yêu thương chồng con của chị thật đáng ngưỡng mộ và trân trọng.
Tình yêu thương chồng con của người đàn bà hàng chài còn được thể hiện qua hành động van xin chồng đừng đánh mình. Dù bị chồng đánh đập, chửi bới nhưng chị vẫn một mực van xin: “Con lạy quý tòa … Quý tòa bắt tội con cũng được, phạt tù con cũng được, đừng bắt con bỏ nó…”. Lời van xin của chị thật tha thiết, đầy xót xa. Chị van xin tòa đừng bắt mình bỏ chồng, dù biết rằng chồng mình là một kẻ vũ phu, độc ác. Điều đó cho thấy tình yêu thương chồng con của chị thật sâu sắc, mãnh liệt.
Có thể thấy, người đàn bà hàng chài là một người phụ nữ có tấm lòng vị tha, yêu thương chồng con vô bờ bến. Chị là một người phụ nữ điển hình cho vẻ đẹp truyền thống của người phụ nữ Việt Nam. Vẻ đẹp ấy xứng đáng được tôn vinh, ngợi ca.
Thông qua hình tượng người đàn bà hàng chài, nhà văn Nguyễn Minh Châu đã gửi gắm những thông điệp sâu sắc về cuộc sống và con người. Đó là hãy nhìn nhận mọi thứ một cách đa diện, nhiều chiều. Đừng vội vàng kết luận dựa trên vẻ bề ngoài. Bên cạnh đó, tác giả cũng muốn khẳng định vai trò quan trọng của nghệ thuật trong việc khám phá, phát hiện bản chất của đời sống và con người.
Như vậy, hình tượng người đàn bà hàng chài trong truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài xa” là một hình tượng điển hình cho vẻ đẹp truyền thống của người phụ nữ Việt Nam. Hình tượng ấy đã góp phần làm nên thành công cho tác phẩm, đồng thời cũng thể hiện rõ nét phong cách sáng tác của nhà văn Nguyễn Minh Châu.