phân tích cấu tứ và hình ảnh đoạn thơ"Trường sơn đoing trường sơn tây"

Phạm Tiến Duật là nhà thơ trưởng thành trong phong trào kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Những sáng tác của ông lôi cuốn người đọc không phải bằng ngôn từ hoa lệ, trau chuốt mà bằng sự mạnh mẽ, bằng hiện thực cuộc sống. Tiêu biểu cho phong cách đó phải kể đến Trường Sơn Đông, Trường Sơn Tây. Tác phẩm đã phác họa thành công bức tranh thiên nhiên Trường Sơn hùng vĩ, nên thơ đồng thời làm nổi bật lên vẻ đẹp của những người lính trẻ.

Bài thơ được viết vào năm 1969 tại chiến trường Trường Sơn, in trong tập Vầng trăng quầng lửa. Hai câu thơ mở đầu đã nêu ra hoàn cảnh của đôi trai gái:

"Trường Sơn Tây anh đi,
Thương em bên ấy trời mưa"

Hai câu thơ mang âm điệu nhẹ nhàng, tha thiết như một lời tâm sự, bộc bạch. Cụm từ "Trường Sơn Tây" đã gợi ra khoảng cách địa lý giữa hai người. Ở nơi xa xôi hẻo lánh, người anh nghĩ về cô gái với bao lo lắng, trăn trở. Hình ảnh "trời mưa" gợi ra sự khắc nghiệt của thời tiết. Thế nhưng, vượt lên trên tất cả là tình cảm anh dành cho em:

"Anh đến nơi, em trời mưa
Thiên nhiên càng khắc nghiệt bao nhiêu, nỗi nhớ em càng mãnh liệt bấy nhiêu. Hai câu thơ tiếp theo đã hé lộ cho người đọc biết được nguyên nhân của nỗi nhớ ấy:

"Đường ra trận mùa này đẹp lắm
Em có thấy cánh chim bay mỏi
Và đám mây trắng trên trời
Trong những năm tháng chiến tranh, con đường ra trận vốn khắc nghiệt, hiểm nguy nhưng thi sĩ đã nhìn nó với vẻ đẹp của sự lãng mạn, trữ tình. Con đường ra trận không còn đáng sợ như vốn dĩ, nó đã trở thành khung cảnh để người lính bày tỏ tình yêu lứa đôi của mình. Hình ảnh cánh chim bay mỏi chính là ẩn dụ cho người lính đang hành quân. Còn những đám mây trắng chính là hình ảnh đại diện cho cô gái mình thương. Nghệ thuật nhân hóa "mây trắng" và "nhớ ai" đã cho thấy được tình cảm của người lính dành cho cô gái thật sâu đậm, bền bỉ. Nó giống như những đám mây cứ mãi bay trên bầu trời vậy.

Nỗi nhớ ấy vẫn tiếp tục được nhà thơ khắc họa thông qua những hình ảnh:

"Đèo cao nắng cháy lưng đồi
Nhớ khi gió lạnh, chân tay run
Mưa tuôn, mưa xối như ngoài trời"

Những khó khăn, khắc nghiệt của thời tiết nơi chiến trường không làm vơi bớt đi tình yêu nồng nhiệt của người lính. Anh vẫn luôn giữ trọn hình bóng em trong tâm trí mình, bất chấp mọi thử thách. Tình cảm ấy được ví như "trái cây ngọt trên cành", dù có đợi một năm hay hơn nữa thì khi hái được nó vẫn vô cùng xứng đáng.

Ở khổ thơ cuối, người đọc đã hiểu thêm về hoàn cảnh của đôi trai gái. Hóa ra họ bị bom đạn chiến tranh chia cắt và ngăn cách. Dù vậy thì anh vẫn một mực chung thủy, son sắt:

"Con đường dài vô tận, anh bước lên đỉnh Trường Sơn
Gặp em, trong giấc mơ, anh chợt tỉnh giấc."

Giữa muôn vàn khó khăn, hình ảnh "con đường chạy thẳng vào tim" đã thể hiện được sự gắn bó máu thịt giữa anh với quê hương. Từ đó, anh mới có thể "gặp em" trong giấc mơ một cách ngọt ngào như vậy.

Như vậy, bài thơ Trường Sơn Đông, Trường Sơn Tây đã xây dựng thành công cấu tứ và hình ảnh. Qua đó, chúng ta đã cảm nhận được vẻ đẹp của thiên nhiên Trường Sơn hùng vĩ, hiểm trở, đồng thời thấu hiểu được tình cảm đôi lứa thiêng liêng của người lính trẻ.