câu 1: I. ĐỌC HIỂU 1. Phương thức biểu đạt chính: Biểu cảm 2. Nhân vật trữ tình: Anh/em 3. Thể thơ: Tự do 4. Biện pháp tu từ: Điệp ngữ "Anh nhớ em", "chúng ta yêu nhau". Tác dụng: Nhấn mạnh nỗi nhớ da diết, khắc khoải của chàng trai dành cho cô gái. Đồng thời thể hiện sự gắn bó, thủy chung son sắt của hai người. 5. Nội dung chính: Bài thơ nói về tâm trạng của người con trai khi phải xa cách người yêu vì chiến tranh. Người con trai luôn nhớ nhung, mong ngóng ngày gặp lại người yêu. Tình yêu của họ vượt qua mọi khó khăn, thử thách để trở nên bền chặt, sâu sắc hơn.
câu 2: * Hai hình ảnh mang ý nghĩa biểu tượng trong bài thơ:
+ Ngôi sao: Biểu tượng cho sự chung thủy, son sắt, bền chặt của tình yêu đôi lứa.
+ Ngọn lửa: Biểu tượng cho sức mạnh, nhiệt huyết, tinh thần chiến đấu của người lính.
câu 3: Xác định biện pháp tu từ:
Trong đoạn thơ trên, tác giả sử dụng biện pháp tu từ điệp ngữ nối tiếp với cụm từ "nhớ ai". Cụm từ này được lặp lại 3 lần ở đầu câu thơ thứ hai, ba và bốn.
Phân tích hiệu quả nghệ thuật:
* Nhấn mạnh nỗi nhớ da diết: Việc lặp lại cụm từ "nhớ ai" tạo nên sự nhấn mạnh về nỗi nhớ da diết, khắc khoải của nhân vật trữ tình. Nỗi nhớ ấy không chỉ đơn thuần là nhớ nhung mà còn ẩn chứa cả sự tiếc nuối, xót xa cho những gì đã qua.
* Tạo nhịp điệu đều đặn, chậm rãi: Cách lặp lại cụm từ "nhớ ai" tạo nên nhịp điệu đều đặn, chậm rãi, khiến cho lời thơ trở nên sâu lắng, da diết hơn. Nhịp điệu này phù hợp với tâm trạng buồn bã, tiếc nuối của nhân vật trữ tình khi phải chia tay người yêu để lên đường ra trận.
* Gợi hình ảnh đẹp đẽ, lãng mạn: Hình ảnh "ngôi sao", "ngọn lửa" được nhắc đến trong đoạn thơ mang ý nghĩa biểu tượng cho ánh sáng, hy vọng, niềm tin vào tương lai. Sự kết hợp giữa hình ảnh thiên nhiên và nỗi nhớ da diết của nhân vật trữ tình tạo nên một bức tranh đẹp đẽ, đầy chất thơ.
* Thể hiện chủ đề của đoạn thơ: Đoạn thơ thể hiện chủ đề về tình yêu quê hương, đất nước, về tinh thần lạc quan, kiên cường của người lính trẻ tuổi. Nỗi nhớ da diết của nhân vật trữ tình chính là động lực để họ vượt qua khó khăn, gian khổ, chiến đấu bảo vệ Tổ quốc.
Kết luận:
Biện pháp tu từ điệp ngữ nối tiếp trong đoạn thơ "nhớ" của Nguyễn Đình Thi đã góp phần tạo nên hiệu quả nghệ thuật cao, giúp tác giả truyền tải trọn vẹn thông điệp của bài thơ. Đó là nỗi nhớ da diết, tình yêu quê hương đất nước tha thiết và tinh thần lạc quan, kiên cường của người lính trẻ tuổi.
câu 4: I. Yêu cầu về kĩ năng:
- Nắm vững phương pháp làm bài nghị luận văn học.
- Bố cục và hệ thống ý sáng rõ.
- Biết vận dụng, phối hợp nhiều thao tác nghị luận. Đặc biệt nắm vững thao tác phân tích, chứng minh để làm sáng rõ vấn đề.
- Văn trôi chảy, lập luận chặt chẽ, dẫn chứng thuyết phục. Không mắc lỗi diễn đạt; không sai lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp; trình bày bài rõ ràng.
II. Yêu cầu về nội dung:
* Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau:
1. Giới thiệu chung:
- Giới thiệu vài nét về Nguyễn Đình Thi: Một nhà thơ tài hoa, đa tài. Thơ ông tự do, phóng khoáng mà vẫn hàm súc, sâu lắng, suy tư, dạt dào cảm xúc, giàu nhạc điệu và có nhiều tìm tòi theo hướng hiện đại.
- Giới thiệu khái quát về bài thơ Nhớ: Bài thơ được tác giả sáng tác trong kháng chiến chống Pháp, là một trong những bài thơ tình hay thời chống Pháp và cũng là một trong những bài thơ tình đặc sắc trong thơ Việt Nam hiện đại.
2. Phân tích:
a. Nhân vật trữ tình là người như thế nào?
- Anh yêu em như anh yêu đất nước vất vả đau thương tươi thắm vô ngần.
+ Tình yêu đôi lứa gắn liền với tình yêu quê hương đất nước.
+ Đất nước vất vả đau thương tươi thắm vô ngần gợi ra hình ảnh đất nước đau thương trong chiến tranh nhưng vẫn tươi đẹp, tràn đầy sức sống.
=> Thể hiện niềm tin tưởng vào tương lai tươi sáng của đất nước.
- Anh nhớ em mỗi bước đường anh bước mỗi tối anh nằm mỗi miếng anh ăn.
+ Điệp từ "mỗi", "anh": nhấn mạnh nỗi nhớ da diết, thường trực, không lúc nào nguôi.
+ Nỗi nhớ trải dài trên mọi nẻo đường, trong mọi hoàn cảnh, nó luôn thường trực cả khi thức, khi ngủ, khi một mình.
b. Nghệ thuật:
- Sử dụng thành công biện pháp tu từ so sánh, điệp từ.
- Giọng thơ tha thiết, chân thành.
3. Đánh giá chung:
- Khổ thơ đã khắc họa thành công tâm trạng của nhân vật trữ tình. Đó là con người mang nặng nghĩa tình, thủy chung son sắt.
- Qua đó cho thấy vẻ đẹp tâm hồn của nhân vật trữ tình: lạc quan, yêu đời, tin tưởng vào cuộc sống, vào tương lai tươi sáng của đất nước.
III. Yêu cầu về chính tả, dùng từ, đặt câu:
- Đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu.
câu 5: Trong bài thơ "Nhớ", nhà thơ Nguyễn Đình Thi đã khắc họa một cách chân thực và đầy cảm xúc về tinh thần yêu nước và trách nhiệm của thế hệ trẻ ngày nay đối với đất nước. Bài thơ này mang đến cho chúng ta một cái nhìn sâu sắc về vai trò của thanh niên trong việc bảo vệ và phát triển quê hương.
Bài thơ mở đầu bằng hình ảnh "ngôi sao nhớ ai mà sao lấp lánh soi sáng đường chiến sĩ giữa đèo mây" tạo nên một khung cảnh lãng mạn và hùng vĩ. Ngôi sao trên bầu trời cao rộng tượng trưng cho lý tưởng cao đẹp, mục tiêu lớn lao của dân tộc. Con đường chiến sĩ giữa đèo mây biểu thị cho hành trình gian khổ, thử thách mà thế hệ trẻ phải vượt qua để đạt được ước mơ. Qua đó, tác giả muốn nhấn mạnh rằng, dù trong hoàn cảnh khó khăn, tuổi trẻ vẫn luôn tỏa sáng và kiên cường tiến bước.
Ngôn ngữ trong bài thơ rất giản dị nhưng chứa đựng nhiều tầng ý nghĩa sâu xa. Những câu thơ ngắn gọn, dễ nhớ, dễ thuộc, thể hiện rõ nét tâm trạng của người lính trong cuộc kháng chiến chống Pháp. Họ nhớ về quê hương, nhớ về người thân, nhưng đồng thời cũng quyết tâm chiến đấu vì độc lập, tự do của Tổ quốc. Tinh thần lạc quan, kiên cường, niềm tin vào tương lai tươi sáng được thể hiện rõ nét qua từng dòng thơ.
Từ bài thơ "Nhớ", chúng ta nhận thức được rằng, thế hệ trẻ ngày nay cần tiếp tục phát huy truyền thống yêu nước và tinh thần hy sinh của cha anh. Chúng ta cần nỗ lực học tập, rèn luyện để trở thành những công dân tốt, góp phần xây dựng đất nước ngày càng phồn vinh. Bên cạnh đó, chúng ta cũng cần tham gia các hoạt động xã hội, tình nguyện để cống hiến sức trẻ cho cộng đồng.
Tóm lại, bài thơ "Nhớ" của Nguyễn Đình Thi đã gửi gắm thông điệp sâu sắc về trách nhiệm của thế hệ trẻ ngày nay đối với đất nước. Chúng ta cần ghi nhớ và thực hiện đúng tinh thần của bài thơ, để xứng đáng với sự hy sinh của cha anh, góp phần xây dựng đất nước Việt Nam ngày càng giàu đẹp, văn minh.