Phân tích tác phẩm lão hạc của nhà văn nam cao

Khi nhắc đến Nam Cao, người ta sẽ liền nghĩ đến đó là một nhà văn hiện thực xuất sắc của văn học Việt Nam. Những tác phẩm nổi tiếng của ông đều gắn liền với hình ảnh làng quê Việt Nam trong giai đoạn trước Cách Mạng Tháng Tám. Nam Cao tập trung khai thác và miêu tả về cuộc sống của những người nông dân thấp cổ bé họng, bị chèn ép đến mức phải sống trong một cuộc sống cơ cực, đầy khổ sở. Ông viết rất nhiều về cái đói, cả ăn mà không còn giữ được cái thiên lương trong sáng của con người. Và tác phẩm "Lão Hạc" là một trong những tác phẩm đặc sắc nhất của ông khi miêu tả về hình ảnh những người nông dân nghèo khổ vào những năm 1945, ở Việt Nam.

Truyện ngắn "Lão Hạc" được đăng báo lần đầu tiên vào năm 1943. Truyện ngắn kể về câu chuyện một nhân vật có tên lão Hạc, có hoàn cảnh rất đáng thương: Vợ lão mất sớm, lão phải sống một mình trong cảnh gà trống nuôi con. Thế nhưng vì mưu sinh, vì cái đói nghèo bủa vây mà con trai cũng bỏ lão mà đi kiếm sống ở đồn điền cao su. Lão Hạc lại sống cuộc sống buồn tủi, cô đơn và chỉ biết làm bạn với cậu Vàng. Niềm vui duy nhất ấy của lão cũng không được trọn vẹn khi lão phải bán đi người bạn thân thiết nhất vì hoàn cảnh. Lão đau đớn, ân hận và vô cùng day dứt vì điều này.

Lão cố gắng dành dụm tiền bán mảnh vườn để dành cho con trai và lo chu toàn cho mình sau khi chết vì không muốn làm phiền, liên lụy đến mọi người xung quanh. Lão tìm đến cái chết như một sự giải thoát cho bản thân mình, cho số phận nghiệt ngã của mình. Cả cuộc đời lão Hạc là một chuỗi những bi kịch. Và đến cuối cùng, lão vẫn phải chịu bi kịch là cái chết đau thương, cay đắng.

Với câu chuyện thấm đượm tinh thần nhân đạo, Nam Cao đã vô cùng thành công khi khắc họa chân dung nhân vật lão Hạc, một người nông dân giàu tình cảm. Điều này được biểu hiện rất rõ khi con chó vàng bị bán đi. Lão kể với ông giáo trong nỗi đau đớn khôn cùng, có lẽ rằng lão ân hận vì hành động của mình, lão khóc vì quá xúc động "Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão ngoẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít. Lão hu hu khóc...".

Những chi tiết trên đã khắc hoạ vô cùng chân thực vẻ đẹp của một người nông dân giàu tình cảm, một người cha nhân hậu, thương con hết mực. Lão cũng là người hiền lành, giàu lòng tự trọng. Dù sống trong hoàn cảnh thiếu thốn, nhưng lão vẫn quyết không đụng đến một sào vườn mà vợ chồng lão đã dành dụm suốt bao nhiêu năm. Không chỉ vậy, khi túng quẫn, lão quyết không nhờ vả hàng xóm mà còn từ chối sự giúp đỡ, ngay cả khi ông giáo ngỏ ý. Lão chỉ chấp nhận khi có ông giáo giúp đỡ. Sau khi bán cậu Vàng, lão gửi lại ông giáo mảnh vườn và tiền để lo ma chay cho mình. Tất cả những chi tiết trên đã thể hiện được phẩm chất cao quý của lão Hạc, có một thoáng lão nghĩ đến cái chết, nhưng lão không muốn làm phiền tới mọi người xung quanh, vừa để giữ trọn chữ tín với ông giáo, vừa để giữ tấm lòng tự trọng của mình. Quả thực, một người đã gần sáu mươi, suốt đời sống liêm khiết, chẳng làm gì ai mà run run nói đến cái chết, đến chuyện "đói mà chết" thì đó thực sự là một con người có tấm lòng cao quý.

Bên cạnh con người có tấm lòng nhân hậu, giàu tình cảm, lão Hạc cũng là người có đức tính tự trọng cao đẹp. Điều này được thể hiện rõ qua cách lão ứng xử với ông giáo. Trước kia, lão luôn sang nhà ông giáo chơi, cũng có thể là để được nghe chuyện, để xem sách. Nhưng khi hiểu rằng cuộc sống của mình không còn có ích với mọi người, lão đã từ chối dù ông giáo nhiều lần mời. Không chỉ vậy, khi ông giáo ngỏ ý giúp đỡ, lão đã thẳng thắn từ chối một cách kiên quyết. Và cuối cùng, lão đã chọn cái chết, một cái chết thê thảm để giữ trọn nhân cách cao quý của mình. Cái chết ấy khiến người đọc thêm trân trọng và cảm phục lão, một người đã bước sang tuổi già nhưng lại có tấm lòng cao thượng hiếm có.

Bằng việc sử dụng linh hoạt các biện pháp nghệ thuật, Nam Cao đã xây dựng thành công nhân vật lão Hạc với tấm lòng nhân đạo sâu sắc. Điều đó được thể hiện rõ qua những chi tiết miêu tả ngoại hình, cử chỉ, hành động, lời nói,... Từ đó, nhà văn đã khắc hoạ thành công hình ảnh người nông dân Việt Nam với những phẩm chất tốt đẹp trước Cách mạng.

Có thể khẳng định rằng, "Lão Hạc" là một truyện ngắn hay và đặc sắc. Truyện không những thành công bởi nghệ thuật xây dựng nhân vật mà còn cả bởi nó để lại trong lòng người đọc những dư âm sâu sắc. Trên trang giấy đen mực, Nam Cao đã vẽ lên bức tranh hiện thực về số phận bế tắc của người nông dân trước Cách mạng cùng với đó là vẻ đẹp tinh thần rực sáng trong mỗi con người. Chính vì thế, truyện ngắn này xứng đáng là một tác phẩm của mọi thời đại.