Xuân Quỳnh là nhà thơ nữ xuất sắc của nền văn học Việt Nam. Bà có phong cách thơ giản dị, gần gũi với đời sống, giọng thơ nhẹ nhàng, nữ tính, giàu chất lãng mạn. Thơ Xuân Quỳnh thường viết về tình yêu, tình cảm gia đình, đặc biệt là tình mẫu tử. Bài thơ "Hoa Dại Núi Hoàng Liên" là một trong những tác phẩm tiêu biểu của bà, thể hiện tình yêu thiên nhiên, quê hương, đất nước và khát vọng hòa bình.
Bài thơ mở đầu bằng hình ảnh thiên nhiên tươi đẹp nhưng cũng đầy thử thách:
Nắng gắt
Gió mạnh
Mưa to
Sương muối
Những yếu tố tự nhiên khắc nghiệt ấy khiến cho hành trình trở nên gian nan hơn bao giờ hết. Tuy vậy, nhân vật trữ tình vẫn không nản chí, quyết tâm chinh phục đỉnh núi Hoàng Liên. Trên chặng đường ấy, họ đã bắt gặp những loài hoa dại:
Hoa nếp mỏng manh
Hoa diếp vàng cô độc
Hoa sim tím một nỗi buồn hoang dã
Hoa lay ơn góc vườn xưa
Những loài hoa dại tuy không được chăm sóc, vun trồng nhưng vẫn kiên cường bám trụ vào đá núi, vươn lên đón ánh mặt trời. Chúng mang vẻ đẹp giản dị, mộc mạc nhưng cũng rất kiêu sa, lộng lẫy. Qua đó, tác giả muốn gửi gắm thông điệp về sức sống mãnh liệt, bền bỉ của con người Việt Nam, dù trong bất cứ hoàn cảnh nào cũng luôn cố gắng vươn lên, tỏa sáng.
Trong khổ thơ tiếp theo, tác giả đã bộc lộ trực tiếp tâm tư, tình cảm của mình:
Anh đừng hỏi tên hoa làm chi nữa
Những hoa này chỉ hoa dại mà thôi!
Không phải hoa được ở cùng người
Được chăm sóc trong mảnh vườn sạch cỏ
Được khoe đến muôn màu sắc lạ
Và được đời chiêm ngưỡng mùi hương
Những hoa này lại nở cho triền núi
Lại nở cho vẻ đẹp của rừng chung
Nên ít ai để ý sắc từng bông
Chỉ thấy núi muôn màu rực rỡ
Đôi khi giẫm lên hoa mà chẳng nhớ...
Nhân vật trữ tình mong muốn người thương đừng bận tâm đến những loài hoa dại bởi chúng chỉ là những loài hoa bình thường, không được chăm sóc, vun trồng. Tuy nhiên, những loài hoa ấy lại góp phần tô điểm thêm vẻ đẹp cho thiên nhiên, cho núi rừng. Dù bị con người vô tình giẫm đạp lên, chúng vẫn âm thầm tỏa hương, khoe sắc, góp phần làm nên vẻ đẹp của đất trời.
Cuối cùng, tác giả khẳng định:
Những hoa này chỉ hoa dại mà thôi!
Đây là lời khẳng định chắc nịch về vị trí của những loài hoa dại trong bức tranh thiên nhiên. Chúng tuy nhỏ bé, khiêm tốn nhưng lại mang vẻ đẹp riêng, góp phần làm nên sự đa dạng, phong phú của hệ sinh thái.
Bằng ngôn ngữ giản dị, hình ảnh thơ mộng, giàu sức gợi, Xuân Quỳnh đã vẽ nên bức tranh thiên nhiên hùng vĩ, tráng lệ của núi Hoàng Liên. Đồng thời, qua đó, tác giả cũng thể hiện tình yêu thiên nhiên tha thiết, khát vọng hòa bình, hạnh phúc của con người.
"Hoa Dại Núi Hoàng Liên" là một bài thơ hay, giàu ý nghĩa. Bài thơ đã góp phần làm phong phú thêm kho tàng thơ ca Việt Nam.