Sherlock Holmes là một nhân vật thám tử hư cấu vào cuối thế kỉ mười chín do nhà văn Sir Arthur Conan Doyle sáng tạo ra. Ông là một nhân vật thông minh, có tài suy đoán lô-gic và cũng là một kẻ chơi bời, nghiện thuốc. Nhân vật này đã xuất hiện lần đầu vào năm 1887 trong tác phẩm truyện ngắn "Cuộc điều tra màu đỏ" và cho đến nay thì nhân vật này vẫn luôn được xem là một nhân vật nổi tiếng nhất trong lịch sử văn học. Có lẽ vì vậy mà chúng ta thấy được rằng ông là một nhân vật nổi tiếng nhất trong thể loại tiểu thuyết trinh thám, một hình mẫu điển hình cho hầu hết các nhân vật thám tử ở phương Tây. Với một bộ óc suy luận sắc bén, cùng với đó là những kiến thức sâu rộng, Sherlock Holmes đã trở thành một tượng đài bất hủ trong lòng độc giả. Không chỉ bởi tài năng, mà còn cả tính cách, lối sống của ông nữa.
Sherlock Holmes là một người đàn ông kì lạ, cao, gầy với đôi má nhẵn nhụi và đôi môi mỏng màu tím nhạt. Vầng trán rất cao, rộng, hơi nhăn nheo và đường chân tóc lùi về phía sau tạo cho ông một vẻ ngoài lập dị. Đôi mắt nâu sẫm, đầy vẻ mơ màng, nhìn chăm chú vào khoảng không trước mặt toát lên vẻ lạnh lùng, khó gần. Ngoài ra, chiếc mũi dài màu da sậm, cái cằm nhô ra và rờn rợn. Nhìn tổng thể khuôn mặt, ta sẽ thấy ngay sự khắc khổ, lạnh lùng, khó gần. Ông thường mặc trang phục tối màu, đeo ống điếu, đội mũ trùm lông, dáng đi cứng nhắc, khệnh khạng. Chính vì vậy mà từ bác sĩ, cảnh sát, thanh tra cho đến bọn tội phạm đều phải nể sợ ông vài phần.
Holmes sở hữu một trí tuệ siêu việt, khả năng suy luận logic tuyệt vời. Ông quan sát tỉ mỉ từng chi tiết dù là nhỏ nhất tại hiện trường vụ án, thu thập manh mối và đưa ra nhận định chính xác. Ông thường xuyên áp dụng các phương pháp khoa học như hóa học, sinh học, vật lý,... để phân tích chứng cứ. Những suy luận của ông thường dựa trên những dữ kiện cụ thể, chứ không dựa vào trực giác hay may mắn. Nhờ vậy mà ông đã giải quyết hàng trăm vụ án lớn nhỏ khác nhau. Một ví dụ điển hình là trong vụ án "Bông hồng đen", nhờ vào những chi tiết nhỏ nhặt nhất, Holmes đã suy luận ra danh tính của tên tội phạm là giáo sư Moriarty, kẻ đứng sau tất cả các vụ án mạng bí ẩn.
Ngoài ra, Holmes còn có một phương pháp suy luận riêng biệt, đó là phương pháp loại trừ. Ông thường đặt ra nhiều giả thiết khác nhau rồi loại bỏ dần cho đến khi chỉ còn lại một đáp án duy nhất. Điều này giúp ông tránh được những sai sót trong quá trình suy luận. Bên cạnh đó, Holmes còn có những công cụ hỗ trợ đắc lực cho quá trình suy luận của mình, bao gồm:
Kính lúp: Giúp ông quan sát kỹ hơn những dấu vết nhỏ bé tại hiện trường vụ án.
Ống điếu: Dùng để hút thuốc, thư giãn và suy nghĩ.
Tau thuốc: Dùng để đựng thuốc lá.
Đồng hồ quả quýt: Dùng để xem giờ và ghi chép lại những suy nghĩ của mình.
Danh bạ điện thoại: Dùng để liên lạc với các cơ quan chức năng hoặc những người có liên quan đến vụ án.
Tuy nhiên, bên cạnh những ưu điểm vượt trội, Holmes cũng có những nhược điểm của riêng mình. Đó là tính cách lạnh lùng, vô cảm, thờ ơ với mọi thứ xung quanh. Ông thường tỏ ra thô lỗ, ích kỷ, chỉ quan tâm đến việc phá án mà thôi. Holmes cũng là một người khá kiêu ngạo và tự tin thái quá vào bản thân. Ông thường coi thường những người xung quanh, thậm chí còn gọi họ là "những con ngốc". Tuy nhiên, chính sự lạnh lùng, vô cảm ấy lại khiến Holmes trở nên khác biệt so với những người khác. Nó giúp ông tập trung tuyệt đối vào công việc, không bị phân tâm bởi những thứ vụn vặt.
Trong suốt cuộc đời của mình, Sherlock Holmes đã trải qua nhiều thăng trầm, biến cố. Nhưng dù ở hoàn cảnh nào, ông vẫn luôn giữ vững niềm đam mê với nghề thám tử. Và chính niềm đam mê ấy đã giúp ông giải quyết hàng trăm vụ án lớn nhỏ, mang lại công bằng cho xã hội.
Có thể nói, Sherlock Holmes là một nhân vật văn học bất hủ, một biểu tượng của nền văn học Anh. Thành công của Conan Doyle trong việc xây dựng nhân vật Sherlock Holmes là nhờ vào tài năng quan sát tinh tế, khả năng suy luận logic, cùng với đó là cách xây dựng cốt truyện hấp dẫn, lôi cuốn. Cho đến ngày nay, Sherlock Holmes vẫn luôn là một trong những nhân vật văn học nổi tiếng nhất thế giới.