Nhà thơ Nguyễn Phan Quế Mai sinh năm 1976 tại Thanh Hóa, tốt nghiệp khoa Anh, Đại học Hà Nội, là thạc sĩ báo chí tại Đại học West of England, Vương quốc Anh. Chị đã xuất bản nhiều tập sách như: Trái tim người lính; Hương thầm;Bão đêm; Bụi đường; Em gọi bên cửa sổ...
Bài thơ "Hà Nội" được trích từ tập thơ "Sông núi trên vai" do tác giả tự xuất bản vào tháng 8 năm 2021. Bài thơ mang đậm chất trữ tình, lãng mạn, thể hiện tình yêu tha thiết của tác giả đối với thủ đô Hà Nội. Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là tình yêu Hà Nội, niềm tự hào dân tộc và khát vọng hòa bình.
Ấn tượng đầu tiên mà bài thơ mang đến cho độc giả chính là tình yêu Hà Nội nồng nàn, tha thiết của tác giả. Tác giả đã sử dụng những hình ảnh quen thuộc, thân thương của Hà Nội để khắc họa nên bức tranh thành phố ngàn năm văn hiến. Đó là Hồ Tây "mặt gương Tây Hồ", là sông Hồng "sắc đỏ trên sông", là phố cổ "phố nghèo, mái ngói thâm nâu"... Những hình ảnh ấy vừa gợi lên vẻ đẹp thanh bình, yên ả của Hà Nội, vừa ẩn chứa nỗi nhớ nhung, tiếc nuối khi phải xa cách.
Ngoài ra, bài thơ còn thể hiện niềm tự hào dân tộc của tác giả. Tác giả đã ca ngợi vẻ đẹp của Hà Nội, đồng thời cũng khẳng định vị thế của thủ đô trong lòng mỗi người con Việt Nam. Hà Nội là nơi hội tụ tinh hoa văn hóa của cả dân tộc, là chứng nhân lịch sử của đất nước.
Không chỉ vậy, bài thơ còn thể hiện khát vọng hòa bình, mong muốn xây dựng một Thủ đô tươi đẹp hơn của tác giả. Tác giả ước mơ một ngày nào đó, Hà Nội sẽ trở thành một thành phố xanh, sạch, đẹp, xứng đáng là trái tim của cả nước.
Về mặt nghệ thuật, bài thơ được viết theo thể thơ tự do, ngôn ngữ giàu hình ảnh, gợi cảm. Tác giả đã sử dụng nhiều biện pháp tu từ như so sánh, nhân hóa,... để làm tăng thêm sức biểu cảm cho bài thơ.
Nhìn chung, bài thơ "Hà Nội" là một tác phẩm hay, thể hiện tình yêu tha thiết của tác giả đối với thủ đô Hà Nội. Bài thơ đã góp phần bồi đắp thêm tình yêu quê hương, đất nước cho mỗi người đọc.
Trong chương trình Ngữ Văn 8, ta cũng bắt gặp một bài thơ cũng nói về Bác Hồ kính yêu, đó là bài Đêm nay Bác không ngủ của tác giả Minh Huệ. Hai bài thơ đều thể hiện tình yêu thương, lòng kính trọng dành cho Bác nhưng ở hai góc độ khác nhau. Nếu như bài thơ Đêm nay Bác không ngủ thể hiện tấm lòng yêu thương bao la rộng lớn của Bác dành cho bộ đội thì bài thơ Hà Nội lại thể hiện tình yêu thương của người con xa xứ đối với mảnh đất mình từng gắn bó.