phân tích bài thơ Thời Gian của tác giả Văn Cao

Văn Cao không chỉ nổi tiếng với những ca khúc Cách mạng vang dội mà còn được biết đến qua những áng thơ trữ tình sâu lắng. Thơ Văn Cao mang nhiều tầng ý nghĩa, vừa lãng mạn, vừa chất chứa những triết lí nhân sinh sâu sắc khiến người đọc phải suy ngẫm. Một trong những bài thơ đặc sắc nhất của ông là Thời gian, được in trong tập thơ Tuyển tập Văn Cao xuất bản năm 1994. Qua những vần thơ đậm chất triết lí, ta thấy được sự vận động của thời gian, những suy ngẫm của ông về cuộc đời, về nghệ thuật.

Nhan đề “Thời gian” gợi cho ta những suy nghĩ, liên tưởng về bản chất biến dịch, chảy trôi của thời gian. Nó đã tồn tại như một quy luật tất yếu mà ta không thể nào cưỡng lại được. Con người, sự vật có thể mất đi nhưng thời gian vẫn sẽ cứ tiếp diễn. Hình ảnh những câu thơ đầu tiên được hiện lên thật cụ thể, sinh động:

“Thời gian qua kẽ tay
Làm khô những chiếc lá
Kỷ niệm trong tôi
Rơi như tiếng sỏi
trong lòng giếng cạn.”

Văn Cao đã khéo léo sử dụng hình ảnh so sánh, ẩn dụ cùng với giọng điệu trầm buồn để bộc lộ những suy tư về sự biến đổi của thời gian. Theo quy luật của tự nhiên, thời gian vận hành khiến những chiếc lá xanh non mơn mởn rồi cũng sẽ héo úa, rụng rời. Những chiếc lá ấy tượng trưng cho vẻ đẹp, thanh xuân của con người. Dù ai cũng phải già đi theo năm tháng nhưng những giá trị, kỷ niệm tốt đẹp mà con người để lại cho đời vẫn sẽ luôn tươi mới, rạng ngời. Giọng thơ trầm xuống, mang đậm nỗi tiếc nuối “kỷ niệm trong tôi rơi như tiếng sỏi”. Tác giả ví von, so sánh “tiếng sỏi” trong lòng giếng cạn với những kỷ niệm đã qua gợi lên sự xót xa, bâng khuâng. Tiếng sỏi rơi lạch cạch, nặng nề và đơn độc chính là nỗi lòng của tác giả khi nhớ về những ký ức đang dần bị lãng quên theo dòng chảy của thời gian.

Dù bước đi của thời gian lạnh lùng đến tàn nhẫn nhưng nó cũng vô tình mang đến những niềm hạnh phúc cho con người. Hạnh phúc đấy đến từ sự phôi pha, lãng quên của bao thế hệ. Điều này giống như một liều thuốc chữa lành những tâm hồn đang chịu sự dằn vặt của thời gian:

“Riêng những câu thơ
còn xanh
Riêng những bài hát
còn xanh
Và đôi mắt em
như hai giếng nước.”

Câu thơ “và đôi mắt em” được lặp lại hai lần, nhấn mạnh vào đôi mắt – cửa sổ tâm hồn của một con người. Đôi mắt tràn ngập sức sống, là nơi chứa đựng tuổi trẻ, thanh xuân của chúng ta. Trong đôi mắt ấy, quá khứ, hiện tại lẫn tương lai đều hiện hữu rõ ràng. Đó là những câu thơ “còn xanh”, những bài hát “còn xanh” vì nghệ thuật chân chính luôn vượt qua rào cản của thời gian, không gian để trường tồn cùng năm tháng.

Hai câu thơ cuối khép lại tác phẩm đã vẽ lên một bức tranh tuyệt đẹp với hình ảnh “đôi mắt em” như hai giếng nước. Nó gợi lên sự tràn đầy của sức sống hay ánh nhìn trong trẻo của đôi lứa yêu nhau. Nhà thơ tin rằng, trong đôi mắt ấy sẽ lưu giữ lại những điều đẹp đẽ nhất của tạo hóa ban tặng, xua tan đi màn đêm u tối của thời gian.

Bài thơ “Thời gian” của Văn Cao dù chỉ vỏn vẹn ba khổ thơ nhưng đã khơi dậy biết bao cảm xúc trong lòng độc giả. Nó đem đến cho chúng ta những chiêm nghiệm, suy nghĩ sâu sắc về cuộc đời, về nghệ thuật. Chính vì vậy, bài thơ này được xem như là một tác phẩm kinh điển, được nhiều thế hệ truyền tay và cover lại.