Trong cuộc sống hiện đại, bên cạnh những bạn trẻ chăm chỉ học hành, rèn luyện để hoàn thiện bản thân thì vẫn còn một bộ phận thanh niên chưa nhận thức được tầm quan trọng của việc rèn đức, luyện tài. Bàn về vấn đề này, Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói: "Có tài mà không có đức là người vô dụng, có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó".
Vậy chúng ta nên hiểu khái niệm "đức" và "tài" như thế nào? Hiểu một cách đơn giản, "đức" là phẩm chất tốt đẹp của con người, là lẽ sống, lối sống, cách suy nghĩ, ứng xử, thái độ của con người trước mọi vấn đề của đời sống. Còn "tài" tức là khả năng hoàn thành một công việc hoặc sáng tạo một sản phẩm nào đó cho mọi người, tài năng là biểu hiện của trí tuệ, của kiến thức chuyên môn, kĩ năng kĩ xảo, kinh nghiệm để hoàn thành tốt công việc của mình. Như vậy, "tài" và "đức" đều là những yếu tố quan trọng cấu thành nên phẩm chất và giá trị của con người. Một con người giỏi giang, tài năng nhưng không có cái tâm, không có lương tri, làm việc trái với đạo lí, đi ngược lại với lợi ích cộng đồng thì cũng trở thành kẻ vô dụng. Bởi tuy giỏi, tuy tài nhưng không có đức thì cũng không thể thực hiện được những điều có ích cho cuộc đời. Ngược lại, có những người tuy không quá nổi trội, xuất sắc nhưng lại luôn cố gắng vươn lên, sống có ước mơ, hoài bão, có lí tưởng, mục đích sống chân chính, hướng đến những giá trị nhân văn cao cả thì dù chưa thật sự thành công, chưa làm được việc gì lớn lao thì họ cũng là những con người có ích cho gia đình, xã hội.
Tuy nhiên, nếu chỉ có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó. Đức là nền tảng phẩm chất của con người nhưng tài năng cũng là yếu tố hết sức cần thiết bởi nó giúp con người thực hiện được mục đích, lí tưởng sống. Con người vừa cần có tài, vừa cần có đức. Hai yếu tố ấy đều quan trọng như nhau. Khi hai yếu tố ấy hội tụ trong một con người, con người ấy sẽ trở nên hoàn hảo, sẽ đóng góp nhiều cho xã hội, cho đất nước. Trong thư gửi học sinh nhân ngày khai trường đầu tiên của nước Việt Nam độc lập, Bác Hồ đã căn dặn: "Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu được hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các em". Lời nhắn nhủ của Bác đã thể hiện một cách nhìn xa trông rộng của một vị lãnh tụ vĩ đại. Đất nước muốn phát triển, xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho nhân dân thì cần có những con người tài năng, đạo đức, tận tâm cống hiến.
Trong thực tế, những người vừa có tài, vừa có đức không nhiều. Bên cạnh những bạn trẻ chăm chỉ học hành, rèn luyện để hoàn thiện bản thân, nỗ lực khởi nghiệp sáng tạo, biết đem sức mình xây dựng quê hương thì cũng có không ít thanh niên chưa nhận thức được tầm quan trọng của việc rèn đức, luyện tài, thậm chí còn mải mê ăn chơi, đua đòi, chạy đua theo những nhu cầu vật chất tầm thường.
Để trở thành một công dân tốt, một người có ích cho xã hội, ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường, chúng ta cần chăm chỉ học tập, tu dưỡng bản thân, trau dồi đạo đức, sống chan hòa với mọi người, loại bỏ những thói hư tật xấu ra khỏi cuộc sống của mình. Đồng thời, tích cực tham gia các hoạt động xã hội, tình nguyện để rèn luyện kĩ năng sống, khả năng giao tiếp và tinh thần trách nhiệm. Mỗi người hãy xây dựng cho mình một lí tưởng sống cao đẹp, phấn đấu vì tương lai tươi sáng của bản thân, đất nước.
Như vậy, lời căn dặn của Bác Hồ về mối quan hệ giữa tài và đức vẫn còn vẹn nguyên giá trị cho đến ngày hôm nay. Việc rèn đức, luyện tài không chỉ giúp mỗi chúng ta trở thành người có ích cho xã hội mà còn góp phần xây dựng đất nước ngày càng giàu mạnh, phồn vinh, hạnh phúc.