Ca dao, tục ngữ là tiếng nói của cha ông ta đúc kết kinh nghiệm từ thực tiễn cuộc sống để răn dạy con cháu. Một trong những bài học về đạo lí làm người mà chúng ta được khuyên nhủ ngay từ khi còn trong nôi là bài học về lòng biết ơn qua câu tục ngữ "Uống nước nhớ nguồn".
Câu tục ngữ "Uống nước nhớ nguồn" thật mộc mạc, súc tích mà hàm chứa thật nhiều ý nghĩa. Xét theo nghĩa đen, "uống nước" - một hành động mà hàng ngày chúng ta làm; "nhớ nguồn" - ghi nhớ nơi khởi xướng lên dòng nước ấy. Ở nghĩa bóng, "nước" - ẩn dụ chỉ thành quả, "nguồn" - ẩn dụ chỉ nơi khởi xướng, hay những người gây dựng nên thành quả đó. Từ bài học về sự biết ơn với thiên nhiên, con người đã được mở rộng tới bài học về sự biết ơn với những con người, những tổ tiên đã tạo dựng lên thành quả cho chúng ta hưởng thụ hôm nay.
Trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam, không phải là duy nhất câu tục ngữ "Uống nước nhớ nguồn", nhưng có lẽ là câu nói ngắn gọn, giàu sức gợi ý nhất. Nó đã trở thành lời răn dạy quen thuộc đối với thế hệ trẻ, là lời khuyên chân thành, tha thiết, mong muốn thế hệ đi sau, trong quá trình hoàn thiện bản thân mình luôn phải ghi nhớ công ơn của thế hệ đi trước. Đó cũng là truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam từ ngàn đời nay.
Vậy vì sao chúng ta phải "Uống nước nhớ nguồn"? Bởi tất cả những thành quả mà chúng ta đang hưởng thụ không phải tự nhiên mà có. Đó là máu, nước mắt, công sức, trí tuệ của biết bao lớp người đã đổ xuống mảnh đất này. Từ những bát cơm dẻo tinh trên tay cũng do bàn tay người nông dân làm ra, một hạt lúa vàng chín giọt mồ hôi mà. Rồi đến tấm áo ta mặc, chiếc giày ta đi cũng đều bởi những bàn tay khéo léo của người thợ cùng với sự miệt mài, cần cù trong đó. Những di sản văn hóa nghệ thuật, những thành tựu độc đáo sáng tạo của người xưa để lại cho chúng ta ngày hôm nay như: tháp Chàm Pô Nagar, làng gốm sứ Bát Tràng, làng tranh Đông Hồ,... Tất cả đều là công sức của biết bao thế hệ cha ông để lại. Chúng ta chỉ là những người tiếp nối những thành quả ấy. Vì vậy, ta không thể phủ nhận rằng: đằng sau những thành quả ấy là bao xương máu, công sức của thế hệ đi trước. Sự biết ơn không chỉ là lời nói suông mà cần thể hiện bằng hành động cụ thể, đó là sự tri ân đối với các bà mẹ Việt Nam anh hùng, các gia đình thương binh liệt sĩ, những người có công với tổ quốc. Việc đền đáp công ơn ấy không chỉ là trách nhiệm mà còn là bổn phận của mỗi thế hệ con cháu.
Lòng biết ơn mang giá trị nhân văn sâu sắc, là thước đo phẩm chất đạo đức của mỗi người. Chính nhờ điều ấy chúng ta biết trân trọng cuộc sống hơn. Có lòng biết ơn thì mới có thái độ sống ân nghĩa, thủy chung, tình cảm giữa con người với con người. Không có lòng biết ơn, con người sẽ trở nên vô cảm, thờ ơ, không có tình yêu thương đối với mọi người xung quanh. Và chắc chắn một xã hội mà con người không có lòng biết ơn sẽ là một xã hội lạnh lẽo, nhạt nhẽo, thiếu vắng tình người.
Như vậy, câu tục ngữ "Uống nước nhớ nguồn" đã đem đến một bài học sâu sắc, thấm thía về đạo lí làm người. Là một học sinh, em sẽ cố gắng trau dồi, rèn luyện nhân cách để sau này trở thành một người có ích cho xã hội.