Trong thời đại công nghệ số phát triển mạnh mẽ như hiện nay, việc sử dụng internet đã trở nên phổ biến và không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Đặc biệt, cùng với sự bùng nổ của mạng xã hội, cách chúng ta giao tiếp và tương tác với nhau cũng đã có những thay đổi đáng kể. Một trong những vấn đề nổi cộm thu hút sự quan tâm của dư luận trong thời gian gần đây là văn hóa ứng xử của thế hệ trẻ trên không gian mạng.
Ứng xử là tổng hợp của quá trình nhận thức và tương tác giữa con người với môi trường xung quanh. Qua đó, con người thể hiện thái độ, hành vi, cử chỉ, lời nói của mình trước những tác động mà họ gặp phải. Ứng xử có văn hóa là khi nó đáp ứng được những chuẩn mực đạo đức, pháp luật, thể hiện được sự lịch sự, tinh tế và văn minh trong lối sống của mỗi người.
Không gian mạng ngày nay đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của chúng ta. Nó bao gồm tất cả các loại hình công nghệ kết nối con người với nhau, từ mạng điện thoại di động, mạng xã hội, email cho đến các ứng dụng nhắn tin trực tuyến. Với sự tiện lợi và nhanh chóng, chúng ta dễ dàng trao đổi thông tin, chia sẻ kinh nghiệm hay đơn giản là giải trí hằng ngày. Theo khảo sát, Việt Nam hiện có hơn 68 triệu người dùng internet, chiếm 70% dân số. Chúng ta có thể thấy được sự phụ thuộc ngày càng cao của con người vào internet và những tiện ích mà nó mang lại.
Thế nhưng, bên cạnh những ưu điểm vượt trội, không gian mạng cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ, đặc biệt là tình trạng ứng xử có văn hóa của giới trẻ hiện nay. Phần lớn những người sử dụng internet là giới trẻ - những người năng động, nhiệt huyết nhưng cũng xốc nổi và thiếu kinh nghiệm sống. Họ dễ dàng tiếp cận thông tin một cách chọn lọc, chưa biết phân biệt thật - giả, tốt - xấu dẫn đến những hậu quả khôn lường. Trên mạng xã hội, ta có thể bắt gặp vô vàn hành vi ứng xử thiếu văn hóa như: bình luận ác ý, phán xét ngoại hình, mỉa mai, chê bai, thậm chí là lăng mạ, chửi rủa bằng những ngôn từ thô tục. Chưa dừng lại ở đó, việc lan truyền tin tức sai sự thật, công kích cá nhân hay tổ chức đang ngày càng phổ biến, khiến nhiều người không biết đâu là thật, đâu là giả. Tất cả những điều đó đều xuất phát từ nhận thức lệch lạc và ý thức kém của một bộ phận giới trẻ. Họ cho rằng việc bình luận miệt thị, công kích người khác chỉ là "trò vui", "vô thưởng vô phạt" mà quên mất rằng phía sau những lời lẽ thô lỗ ấy là nhân phẩm và danh dự của người khác. Bên cạnh đó, sự thiếu hụt kỹ năng sống, thói quen suy nghĩ nông cạn, bốc đồng và tâm lý đám đông cũng là nguyên nhân dẫn đến việc ứng xử thiếu văn hóa của một bộ phận thanh niên hiện nay.
Những hành vi ứng xử có văn hóa trên không gian mạng để lại những hậu quả nặng nề, khó lường. Nó gây tổn thương sâu sắc đến danh dự, nhân phẩm của người khác, phá vỡ các mối quan hệ tốt đẹp, làm mất đi sự tin tưởng và lòng trắc ẩn giữa con người. Hơn nữa, nó còn ảnh hưởng tiêu cực đến hình ảnh đất nước trong mắt bạn bè quốc tế, gây cản trở sự phát triển của ngành du lịch và hợp tác kinh tế. Cuối cùng, nó đe dọa đến trật tự và an ninh xã hội khi một số đối tượng lợi dụng internet để thực hiện hành vi phạm tội như lừa đảo, đánh cắp thông tin cá nhân, tuyên truyền phản động,...
Để xây dựng văn hóa ứng xử lành mạnh trên không gian mạng, mỗi cá nhân cần tự giác điều chỉnh hành vi của mình, cư xử đúng mực, tôn trọng người khác, tránh những lời lẽ khiếm nhã và hành động phi pháp. Việc sử dụng ngôn ngữ lịch sự, tôn trọng sự khác biệt sẽ giúp tạo ra môi trường mạng văn minh và tiến bộ. Đồng thời, các tổ chức, doanh nghiệp cũng cần phối hợp với nhau để xây dựng bộ quy tắc ứng xử chung trên không gian mạng, nhằm tạo ra môi trường mạng an toàn, thân thiện và có trách nhiệm. Đối với những trường hợp cố tình vi phạm, pháp luật cần có những biện pháp xử lý nghiêm minh, kịp thời để răn đe và ngăn chặn những hành vi tương tự.
Mỗi người trẻ chúng ta cần nhận thức rõ ràng về trách nhiệm của mình trong việc ứng xử có văn hóa trên không gian mạng. Hãy nhớ rằng, những gì chúng ta làm hôm nay sẽ ảnh hưởng đến tương lai của chúng ta và đất nước. Bằng cách chung tay xây dựng một không gian mạng văn minh, tiến bộ, chúng ta đang góp phần xây dựng một xã hội văn minh, giàu đẹp.