câu 1: Thể thơ: tự do
câu 2: Trong bốn dòng thơ trên, tác giả đã sử dụng hai biện pháp tu từ chính là điệp ngữ và nhân hóa.
* Điệp ngữ: "nỗi nhớ" được lặp lại nhiều lần tạo nên hiệu quả nghệ thuật đặc biệt. Nó nhấn mạnh sự da diết, khắc khoải của nỗi nhớ, đồng thời thể hiện sự đa dạng, phong phú của cảm xúc khi nhớ về người thân, bạn bè, trường lớp.
* Nhân hóa: Tác giả sử dụng động từ "nhớ" để miêu tả cho "nỗi nhớ", khiến cho nó trở nên sinh động, gần gũi như một con người. Điều này làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho câu thơ, khiến cho nỗi nhớ trở nên chân thực, sâu sắc hơn.
Bên cạnh đó, việc kết hợp hai biện pháp tu từ này còn góp phần tạo nên một bức tranh tâm trạng đầy xúc động, thể hiện nỗi nhớ da diết, lưu luyến của tác giả đối với những kỷ niệm đẹp đẽ của tuổi học trò.
câu 3: Nội dung chính của đoạn thơ là: Đoạn thơ thể hiện nỗi nhớ da diết của tác giả đối với mái trường xưa, thầy cô, bạn bè. Đó là một nỗi nhớ bâng khuâng, man mác buồn nhưng cũng đầy ấm áp, thân thương.
câu 4: Tuổi học trò là tuổi thần tiên, tuổi của những mộng mơ, hồn nhiên và tươi đẹp nhất. Tuổi học trò ấy nếu được gắn bó với một người thầy, người cô tâm huyết thì quả thật là điều tuyệt vời biết bao. Chính vì vậy mà tác giả Hoàng Nhuận Cầm đã viết nên "Thầy" để bày tỏ nỗi nhớ cũng như sự kính trọng của mình dành cho người thầy đáng kính.
Bài thơ mở đầu bằng hình ảnh người học trò năm xưa nay đã lớn, đã trưởng thành nhưng vẫn không thôi nghĩ về những ngày tháng ngồi trên ghế nhà trường. Đó chính là khoảng thời gian vô tư, hồn nhiên nhất của người lính trẻ. Trong kí ức đẹp đẽ ấy, người chiến sĩ năm xưa vẫn nhớ như in hình bóng người thầy "dạy chúng tôi thiên chữ trá hình". Có lẽ đó là người thầy luôn tận tụy, hết lòng vì những đứa học trò thân yêu của mình. Người thầy với vốn kiến thức uyên thâm, sâu rộng cùng tấm lòng nhiệt huyết đã truyền dạy cho những người học trò không chỉ là kiến thức sách vở mà còn là cả một kho tàng quý báu. Để rồi dù cho ba mươi năm sau, người học trò năm ấy vẫn không thôi khắc khoải về hình bóng người thầy kính yêu.
Thời gian chảy trôi qua ô cửa nhỏ
Xin đừng quên mang theo một thứ
Đó là tuổi hai mươi tràn đầy nhiệt huyết
Của một thời sống hết mình cho quê hương
Tuổi hai mươi là độ tuổi đẹp nhất, rực rỡ nhất và nồng nhiệt nhất. Độ tuổi ấy có thể sống hết mình vì quê hương, sẵn sàng xả thân vì độc lập tự do của dân tộc. Và người thanh niên trong bài thơ cũng nhờ sự nhiệt huyết của người thầy mà ý thức được trách nhiệm của bản thân đối với công cuộc dựng xây và bảo vệ Tổ quốc thiêng liêng. Thầy không chỉ dạy chữ mà còn dạy mỗi cá nhân cách làm người, đạo lí ở đời. Nhờ có người thầy ấy mà biết bao thế hệ học sinh đã trưởng thành, đã cống hiến sức mình cho tổ quốc thân yêu.
Dẫu cho năm tháng vô tình thấm thoát tựa thoi đưa thì hình bóng người thầy năm ấy vẫn luôn đọng mãi trong tâm trí người học trò. Dù cho giờ đây giữa học trò năm xưa và người thầy kính yêu đã có khoảng cách của ba mươi năm thì tình cảm, nỗi nhớ nhung vẫn chẳng thể phai mờ. Khoảng cách về thời gian và không gian không thể nào ngăn cản được nỗi nhớ da diết, cháy bỏng của người học trò dành cho người thầy mến yêu của mình.
Có một nghề bụi phấn bám đầy tay
Người ta gọi đó là nghề cao quý nhất
Có một nghề không trồng cây vào đất
Mà cho ra đời những đóa hoa thơm
Nghề mà người tác giả nhắc đến ở đây chính là nghề giáo, nghề lái đò chở thế hệ này sang thế hệ khác qua dòng sông tri thức. Dọc đường đời, người học trò sẽ gặp nhiều người thầy, người thầy nào cũng tốt, cũng hiền và dạy cho họ điều hay. Nhưng người thầy năm ấy với vốn kiến thức uyên thâm và tấm lòng nhiệt huyết đã để lại trong lòng người học trò kia một niềm kính yêu vô bờ.
Bụi phấn rơi rơi theo từng dòng chữ thầy viết
Bụi phấn rơi rơi, bay mãi trong đời
Em yêu phút giây này
Thầy em, tóc như bạc thêm
Bạc thêm vì bụi phấn
Đã cho em bài học hay
Hình ảnh bụi phấn rơi rơi theo từng dòng chữ thầy viết, rồi lại bay mãi trong đời gợi lên một khung cảnh đầy tính thơ. Khung cảnh ấy có người thầy tận tụy, ngày ngày chèo lái con đò, đưa thế hệ này đến thế hệ khác cập bến bờ thành công. Hình ảnh mái tóc thầy bạc đi vì bụi phấn đã khiến cho người học trò, cho em cảm thấy thật xúc động. Mái tóc ấy giờ đây đã không còn xanh nữa, liệu có phải thầy đã vất vả để nuôi dưỡng những thế hệ học trò? Phải chăng thầy đã dùng cả nửa cuộc đời mình để dạy dỗ, rèn dũa chúng em? Tất cả đều là sự hi sinh thầm lặng, tất cả đều vì tương lai tươi sáng của những mầm non mà thầy gieo hôm nay.
Mai sau lớn lên bay khắp mọi miền
Em đâu thể nào quên được giọng thầy
Trong tiếng làng tiếng nước tiếng sóng
Hòa âm vang... lời ru của mẹ
Khi mai này chúng em lớn khôn, bay đi khắp mọi miền cũng sẽ không thể nào quên được giọng nói ấm áp của thầy. Giọng nói ấy đã giảng giải cho chúng em bao điều hay, đã dạy cho chúng em bao tri thức để từ đó chúng em bước vào đời. Lời ru của mẹ, giọng nói của thầy hòa quyện vào nhau tạo nên tiếng Việt thân thương, đằm thắm. Tiếng nói ấy là tinh hoa ngàn đời của cha ông, cần được gìn giữ và phát huy.
Những lời thơ giản dị, mộc mạc nhưng chứa chan tình cảm đã phần nào bộc lộ tấm lòng thành kính, trân trọng của tác giả đối với người thầy của mình. Bài thơ cũng là hồi chuông cảnh tỉnh đến những người trẻ đang ngồi trên ghế nhà trường hãy cố gắng học tập, trau dồi bản thân để trở thành người có ích cho xã hội. Bởi việc học không chỉ là trách nhiệm của riêng ai mà là nghĩa vụ của toàn dân tộc, toàn Trái Đất.
Như vậy, bài thơ "Thầy" của tác giả Hoàng Nhuận Cầm đã đem đến cho người đọc những cảm xúc thật đẹp đẽ, chân thực về người thầy. Qua đó bộc lộ tình cảm chân thành, sâu sắc của tác giả đối với người đã dìu dắt mình qua những bước đường đầu tiên của cuộc sống.