Nhà thơ Đỗ Trung Quân sinh ngày 19 tháng 1 năm 1955 là một nhà thơ Việt Nam. Nhiều bài thơ của ông được phổ nhạc và được nhiều người yêu thích như Quê hương, Phượng hồng...Năm 1979, ông tham gia phong trào Thanh niên xung phong và bắt đầu sáng tác. Một số bài thơ do ông sáng tác trở thành nổi tiếng như Hương tràm (1978).Một số bài thơ tiêu biểu và nổi tiếng của ông: Hương tràm (1978), Chút tình đầu (1984), Bài học đầu cho con (1986), Khúc mưa, Những bông hoa trên tuyến lửa...Và rất nhiều bài thơ hay khác.
Bài thơ Quê hương được đăng lần đầu vào năm 1986 với tên gọi là Bài học đầu cho con.Vào đầu thập niên 1990, bài thơ này được phổ nhạc và trở nên nổi tiếng, được rất nhiều người yêu mến.
"Quê hương là gì hở mẹ
Mà cô giáo dạy phải yêu
Quê hương là gì hở mẹ
Ai đi xa cũng nhớ nhiều"
Quê hương là nơi ta sinh ra và lớn lên, nơi ta gắn bó với biết bao nhiêu kỉ niệm từ những ngày còn cắp sách tới trường. Chỉ với hai khổ thơ rất ngắn nhưng tác giả đã làm sống dậy trong lòng người đọc những tình cảm thiêng liêng về quê hương. Với giọng thơ tha thiết, chân thành như một lời kể chuyện, tác giả đã đưa chúng ta về với miền quê yêu dấu, nơi chôn rau cắt rốn của mỗi người đó là quê hương.
Hai câu hỏi tu từ: "Quê hương là gì hở mẹ? Quê hương là gì, mẹ ơi" được lặp đi lặp lại nhiều lần trong bài thơ khiến cho tình cảm về quê hương trong lòng của mỗi người càng trở nên xúc động. Quê hương là nơi chúng ta gắn bó bởi hai tiếng thân thương ấy mang một thứ tình cảm thật cao quý.
Hình ảnh quê hương đẹp đẽ, bình dị được tái hiện thông qua những kỉ niệm tuổi thơ như: cánh diều, con đò nhỏ, cầu tre nhỏ,... Đó là những hình ảnh gần gũi, quen thuộc với mỗi người. Tác giả đã khéo léo liệt kê thêm một số hình ảnh như "rơm rạ", "con bướm vàng", "bến sông xưa", "cánh cò trắng"...để miêu tả về một miền quê yên ả, thanh bình.
Những hình ảnh ấy luôn thường trực trong tâm trí của tác giả bởi nó chứa đựng những kỷ niệm, sự hồn nhiên, vui vẻ của tuổi thơ. Không những vậy, tác giả còn khéo léo lồng ghép vào bài thơ hình ảnh về người mẹ tần tảo sớm hôm chăm lo cho con. Mẹ xuất hiện với công việc "chắt chiu" từng quả cà, "lặn lội" bờ ao để có thể kiếm thêm tiền nuôi con khôn lớn. Hình ảnh người mẹ hiện lên giản dị nhưng lại mang một tình yêu lớn lao, cao cả.
Tác giả đã vận dụng linh hoạt biện pháp tu từ so sánh và điệp ngữ cùng với ngôn ngữ giản dị, trong sáng, sinh động để giúp cho bài thơ dễ dàng đi vào lòng người đọc.
Nhờ vào tài năng của mình, Đỗ Trung Quân đã vẽ nên một bức tranh làng quê Việt Nam đầy màu sắc, tươi đẹp, sống động. Qua đó, tác giả muốn gửi gắm tình yêu, sự gắn bó sâu đậm của mình dành cho quê hương bằng giọng thơ nhẹ nhàng, trìu mến. Tình yêu ấy được thể hiện rõ nét hơn ở những dòng thơ cuối.
"Quê hương mỗi người chỉ một
Như là chỉ một mẹ thôi
Quê hương nếu ai không nhớ
Sẽ không lớn nổi thành người."
Nhà thơ đã ví "quê hương" như một người mẹ hiền, luôn dang rộng vòng tay ôm lấy đàn con thơ trở về. Dù cho cuộc sống có thay đổi, muôn màu muôn vẻ, dòng đời cứ vùn vụt trôi qua thì những giá trị tinh thần tốt đẹp vẫn mãi được cất giữ trân trọng. Đặc biệt là đối với những người con xa xứ, thì nỗi nhớ nhà, nhớ quê hương, nhớ hương vị thân thương càng trở nên da diết, khiến con người ta lưu luyến, trống trải.
Với những hình ảnh quen thuộc, bình dị, cùng ngôn ngữ linh hoạt, bài thơ đã khơi gợi một cách tự nhiên nhất tình cảm của con người đối với quê hương. Quê hương là một khái niệm trừu tượng, nhưng Đỗ Trung Quân đã cụ thể hóa khái niệm ấy bằng hình ảnh, bằng những sự vật gần gũi. Nhờ vào đó, tình yêu quê hương càng trở nên rõ ràng, chân thực hơn.
Có thể nói, bài thơ Quê hương của Đỗ Trung Quân là một tác phẩm vô cùng ý nghĩa. Nó đã giúp tôi hiểu được tình yêu quê hương đất nước là như thế nào. Từ đó, tôi mới nhận ra rằng, đôi khi vì cuộc sống xô bồ, bon chen đã khiến cho tôi dần lãng quên đi nơi chôn rau cắt rốn của mình.