Nam Cao là nhà văn xuất sắc của nền văn học Việt Nam, ông có rất nhiều tác phẩm viết trong giai đoạn trước Cách mạng tháng tám, sau khi nước nhà giành được độc lập, ông tiếp tục cho ra đời những tác phẩm hay và ý nghĩa. Tư cách mõ là một trong số những tác phẩm tiêu biểu của Nam Cao, nó đã xây dựng lên hình ảnh của nhân vật Lộ với những diễn biến tâm lý phức tạp, thể hiện rõ tài năng của tác giả trong việc miêu tả tâm lý nhân vật.
Lộ là một người dân hiền lành, chất phác, anh ta sống cuộc sống vui vẻ, hòa nhã với mọi người xung quanh, không bao giờ to tiếng với ai một lời nào. Nhưng vì cái xã hội thối nát lúc bấy giờ, chỉ vài câu nói bâng quơ của người khác mà khiến cho anh chàng này bị cả làng ghét bỏ, họ dè bỉu, coi khinh và gán cho anh cái mác "đểu cáng", "không chung thủy", "dâm đãng"... Và rồi cuối cùng, anh ta lại chấp nhận những lời nói đó, thậm chí còn tự biến mình trở thành con người như họ nói.
Ban đầu, khi mới được giao cho công việc làm mõ, Lộ vui lắm, anh ta thấy đây là một cơ hội tốt để có thể kiếm thêm tiền nuôi sống gia đình. Anh ta chăm chỉ làm việc, hết mình vì công việc mới, chẳng màng đến những lời đàm tiếu của thiên hạ. Nhưng rồi, Lộ dần dần nhận ra rằng, càng cố gắng thì người ta lại càng ghen ghét, đố kị với anh, họ tìm đủ mọi cách để bôi nhọ, hạ thấp danh dự của anh. Cuối cùng, Lộ cũng không chịu nổi những áp lực đó, anh ta quyết định thay đổi bản thân, trở thành một người như những người kia nói.
Từ một người nông dân hiền lành, chất phác, Lộ bỗng chốc trở thành một kẻ tham lam, ti tiện. Anh ta lợi dụng chức vụ của mình để trục lợi cá nhân, ăn chặn tiền bạc của người khác. Thậm chí, Lộ còn dám ngang nhiên ngoại tình với vợ của người khác, bất chấp những lời khuyên can của mọi người.
Sự thay đổi của Lộ là một minh chứng rõ nét cho thấy sức mạnh của định kiến xã hội. Chỉ cần một vài lời nói thôi, nhưng nếu nó mang theo những định kiến tiêu cực thì có thể dễ dàng khiến cho một con người bị tha hóa, biến chất. Điều này đặt ra một vấn đề nhức nhối trong xã hội, đó là chúng ta cần phải loại bỏ những định kiến, thành kiến để tạo ra một môi trường sống lành mạnh, tôn trọng quyền tự do của mỗi cá nhân.
Nhân vật Lộ trong truyện ngắn "Tư cách mõ" của Nam Cao là một nhân vật điển hình cho sự tha hóa của con người dưới áp lực của xã hội. Qua nhân vật này, tác giả đã lên án gay gắt xã hội phong kiến thối nát, đã đẩy những người dân lương thiện vào con đường tha hóa, biến chất. Đồng thời, tác giả cũng thể hiện niềm xót thương đối với những người dân nghèo khổ, luôn phải chịu đựng những áp bức, bóc lột của xã hội.
Như vậy, nhân vật Lộ trong truyện ngắn "Tư cách mõ" của Nam Cao là một nhân vật điển hình cho sự tha hóa của con người dưới áp lực của xã hội. Qua nhân vật này, tác giả đã lên án gay gắt xã hội phong kiến thối nát, đã đẩy những người dân lương thiện vào con đường tha hóa, biến chất. Đồng thời, tác giả cũng thể hiện niềm xót thương đối với những người dân nghèo khổ, luôn phải chịu đựng những áp bức, bóc lột của xã hội.