I. PHẦN ĐỌC – HIỂU (4,0 điểm) Đọc văn bản sau: NHÀ MẸ LÊ ​(…) Nhà mẹ Lê là một gia đình một người mẹ với mười một người con. Bác Lê là một người đàn bà nhà quê chắc chắn và thấp bé, da mặt và chân tay...

phần:
câu 5: . Phương thức biểu đạt chính của đoạn trích là tự sự.
. Theo đoạn trích, nhân vật bác Lê là một người phụ nữ nhà quê chắc chắn và thấp bé, da mặt và chân tay răn reo như một quả trám khô. Bác Lê có hoàn cảnh vô cùng khó khăn, đông con, nhà cửa nghèo nàn, chỉ có một chiếc giường nan đã gẫy nát. Mùa rét, mẹ con bác Lê cùng nằm ngủ trên một manh chiếu rách.
. Những chi tiết khắc họa hình ảnh đáng thương của những đứa trẻ nhà bác Lê:
– Đứa lớn nhất mới mười bảy tuổi, đứa bé nhất hãy còn bế trên tay.
– Chúng nó đều gầy gò, vàng vọt, ăn mặc rách rưới.
– Dưới manh áo rách nát, thịt chúng nó thâm tím lại vì rét, như thịt con trâu chết.
→ Hình ảnh những đứa trẻ tội nghiệp, đáng thương, thiếu thốn, nghèo khổ, chịu nhiều bất hạnh ngay từ khi sinh ra.
. Ý nghĩa nhan đề “Nhà mẹ Lê”:
+ Nhà mẹ Lê là một ngôi nhà rất đơn sơ, tồi tàn, lụp xụp, nơi sinh sống của một gia đình nghèo khổ, đông con.
+ Nhan đề này gợi lên hình ảnh một người mẹ nghèo khổ, lam lũ, vất vả, tần tảo sớm hôm nuôi đàn con thơ.
+ Đồng thời, nhan đề cũng thể hiện sự xót xa, thương cảm của tác giả trước số phận bi đát của những người nông dân nghèo trong xã hội cũ.

câu 1: Đọc – hiểu
. Ngôi kể: ngôi thứ ba.
. Những chi tiết khắc họa ngoại hình nhân vật mẹ Lê:
+ Người đàn bà nhà quê chắc chắn và thấp bé, da mặt và chân tay răn reo như một quả trám khô.
+ Bác Lê là một người đàn bà nhà quê chắc chắn và thấp bé, da mặt và chân tay răn reo như một quả trám khô.
→ Hình ảnh người phụ nữ Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám năm 1945: khổ cực, vất vả, lam lũ, chịu thương chịu khó.
. Biện pháp tu từ so sánh:
+ Dưới manh áo rách nát, thịt chúng nó thâm tím lại vì rét, như thịt con trâu chết.
+ Chúng nó khóc lả đi vì đói và vì rét.
→ Tác dụng: nhấn mạnh sự đau đớn, khốn khổ của những đứa trẻ nhà bác Lê.

câu 2: Đọc – hiểu
. Các chi tiết miêu tả ngoại hình nhân vật bác Lê:
+ Nhà văn khắc họa ngoại hình nhân vật bác Lê qua những nét phác họa hết sức ấn tượng: “một người đàn bà nhà quê chắc chắn và thấp bé, da mặt và chân tay răn reo như một quả trám khô.”
+ Ngoại hình của bác Lê khiến người đọc liên tưởng tới những người phụ nữ nông thôn Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám: người nhỏ nhắn, da sạm, thân hình gầy gò, khuôn mặt lộ rõ sự mệt mỏi, vất vả.

câu 3: Câu hỏi 1:
– Phương thức biểu đạt chính: tự sự.
Câu hỏi 2:
– Ngôi kể: ngôi thứ ba.
Câu hỏi 3:
– Nội dung chính: Đoạn trích miêu tả hình ảnh nhà mẹ Lê và cuộc sống của gia đình Mẹ Lê.
Câu hỏi 4:
– Chủ đề: Cuộc sống khốn khổ của gia đình Mẹ Lê.
Câu hỏi 5:
* Biện pháp tu từ so sánh: “như thịt con trâu chết”.
Tác dụng:
+ Tăng tính gợi hình, gợi cảm cho lời văn.
+ Nhấn mạnh hoàn cảnh đáng thương, tội nghiệp của những đứa trẻ nhà mẹ Lê.
+ Thể hiện tấm lòng xót xa, thương cảm của tác giả dành cho những số phận bất hạnh.
Câu hỏi 6:
– Qua đoạn trích, em nhận ra rằng cuộc sống của gia đình Mẹ Lê vô cùng khó khăn, thiếu thốn. Họ phải sống trong một căn nhà lụp xụp, chật chội, không đủ chỗ cho cả gia đình sinh hoạt. Không chỉ vậy, họ còn phải chịu đựng cảnh đói khát, bệnh tật triền miên. Điều này khiến cho những đứa trẻ nhà Mẹ Lê trở nên gầy gò, xanh xao, thậm chí là bị bệnh nặng. Tuy nhiên, dù cuộc sống có khó khăn đến đâu, họ vẫn luôn yêu thương, đùm bọc lẫn nhau.

câu 4: Đọc văn bản, xác định thông tin liên quan đến câu hỏi: Thái độ, tình cảm của tác giả đối với gia đình bác Lê: Nhà văn trân trọng, ngợi ca vẻ đẹp tâm hồn, sự cố gắng, nỗ lực vươn lên nghịch cảnh của người mẹ; xót thương, đồng cảm trước nỗi khổ của gia đình bác Lê nói riêng và người nông dân Việt Nam thời bấy giờ nói chung.

câu 5: . Phương thức biểu đạt chính của văn bản: tự sự.
. Ngôi kể: ngôi thứ ba.
. Các nhân vật trong đoạn trích: Bác Lê, con Tí, thằng Hy, con Phún, con Túc, con Duyên, con Vại, con Sáo, con Bình, con Liên, con Huy.
. Ý nghĩa nhan đề: Nhà Mẹ Lê gợi nhắc đến hình ảnh một người mẹ nghèo khổ, đông con. Nhan đề này thể hiện rõ chủ đề của tác phẩm: khắc họa số phận đáng thương của một người phụ nữ nông thôn nghèo đói, đông con; qua đó thể hiện tấm lòng xót thương, trân trọng của Thạch Lam đối với những người phụ nữ nghèo khổ, bất hạnh.
. Nội dung chính của đoạn trích: Miêu tả khung cảnh sinh hoạt của gia đình mẹ Lê vào chiều 30 Tết.
. Những chi tiết miêu tả hoàn cảnh sống của gia đình mẹ Lê:
– Nhà mẹ Lê là một gia đình nghèo khổ nhất trong phố.
– Ngôi nhà lụp xụp chỉ vỏn vẹn có hai phòng ở ngõ hẻm.
– Mùa rét thì giải ổ rơm đầy nhà, mẹ con cùng nằm ngủ trên đó, trông như một cái ổ chó, chó mẹ và chó con lúc nhúc.
→ Hoàn cảnh sống vô cùng thiếu thốn, khó khăn.
. Nhân vật bác Lê được khắc họa qua những chi tiết:
+ Dáng vẻ bên ngoài: chắc chắn và thấp bé, da mặt và chân tay răn reo như một quả trám khô.
+ Cách ăn mặc: Mặc một chiếc áo bạc phếch có những mảng vá, nửa thân dưới trùm một chiếc chăn ở trong hơi xộc xệch.
+ Công việc: Đi làm mướn cho những người trong làng.
+ Số lượng con: Mười một người con.
+ Cuộc sống gia đình: Gia đình đông con, sống trong cảnh nghèo khổ, túng quẫn.
⇒ Qua những chi tiết đó, ta thấy bác Lê là một người phụ nữ có dáng vẻ lam lũ, chịu đựng nhiều vất vả, cực nhọc.
. Nhận xét về nghệ thuật miêu tả của nhà văn Thạch Lam trong đoạn trích:
– Nghệ thuật miêu tả chi tiết, tỉ mỉ, chân thực.
– Sử dụng ngôn ngữ giàu chất tạo hình, gợi tả.
– Kết hợp hài hòa giữa lời kể và lời bình luận trực tiếp của tác giả.
. Cảm nhận của em về nhân vật bác Lê:
Bác Lê là một người phụ nữ nghèo khổ, đông con. Tuy cuộc sống vất vả, khó khăn nhưng bác vẫn luôn yêu thương, chăm sóc con cái. Hình ảnh bác Lê ngồi ôm ấp, vỗ về con trong đêm mưa rét khiến người đọc cảm thấy vô cùng xúc động.
. Bài học rút ra:
Từ câu chuyện về nhà mẹ Lê, em rút ra bài học rằng: Chúng ta cần biết yêu thương, giúp đỡ những người có hoàn cảnh khó khăn. Hãy chung tay góp phần xây dựng một xã hội tốt đẹp, nơi mà mọi người đều được sống trong hạnh phúc, no đủ.


phần:
câu 1: Vợ chồng A Phủ là truyện ngắn xuất sắc nhất của nhà văn Tô Hoài trong giai đoạn sáng tác sau Cách mạng tháng Tám năm 1945. Nội dung kể về cuộc đời đầy biến cố của đôi vợ chồng trẻ người Mông là Mị và A Phủ trong chế độ thực dân, phong kiến.

Nhân vật Mị là một hình tượng nghệ thuật đặc sắc có ý nghĩa khái quát cao, tiêu biểu cho cuộc sống đau khổ, tủi nhục và quá trình vùng lên tự giải phóng của đồng bào miền núi Tây Bắc. Đoạn văn miêu tả diễn biến tâm trạng của Mị trong đêm tình mùa xuân mang lại nhiều ấn tượng, xúc động trong lòng người đọc.

Mị là cô gái trẻ đẹp, giỏi cống hiến thiết tha với đời, với người. Nhưng vì món nợ truyền kiếp mà bố mẹ cô vay nhà Thống Lí lang Pá tra nên Mị trở thành con dâu gạt nợ nhà họ. Thực chất là tôi tớ, đầy tớ không công cho dòng họ này. Đây là hoàn cảnh sống đầy bi kịch, chứa đựng mâu thuẫn sâu sắc khiến Mị muốn chết mà không được chết, vì cha mẹ Mị đã vay tiền nhà hắn để Mị trở thành con dâu gạt nợ.

Trong bóng tối, Mị đứng im lặng như không biết mình đang bị trói. Hơi rượu còn nồng nàn, Mị vẫn nghe tiếng sáo đưa Mị đi theo những cuộc chơi, những đám chơi. Body Mị uể oải, Mị vùng bước đi. Sự hồi sinh sức sống của Mị trải qua cả một quá trình diễn biến từ những cảm xúc hồ tưởng về quá khứ đến hành động phản kháng muốn chết và cuối cùng là hành động chạy trốn. Ý nghĩ muốn chết là một thái độ phủ định thực tại, một cách phản kháng thực tại.

Khát vọng sống tiềm tàng trong Mị bùng lên, nó lớn hơn cả nỗi sợ hãi cái chết. Khát vọng sống thôi thúc Mị giành lại quyền sống từ tay kẻ thù. Lúc trước, ở kiếp tôi tớ, Mị chịu bao tổn thương về thể xác và tinh thần, giờ đây, Mị muốn được sống đúng nghĩa cuộc đời của mình. Mị cởi trói cho A Phủ và hai người lao chạy xuống dốc núi.

Sự trỗi dậy lần thứ nhất chưa đủ sức mạnh để giải phóng cuộc đời Mị, nhưng những xúc cảm mới mẻ, những suy nghĩ chín chắn đã tạo thành một động lực tiềm tàng trong tâm hồn người con gái Mông chịu nhiều đau khổ này. Chính nhờ cơn sốt và trận ngã xe ngựa mà Mị đã gặp A Phủ. Chứng kiến cảnh A Phủ bị trói, bị đánh mà không làm gì được, Mị chỉ có thể thốt lên "đến người kia cũng vậy, chúng nó thật độc ác".

Từ thương mình, Mị chuyển sang thương người. Thương mình mà bất lực, nhưng thương người thì không thể cam tâm. Mị nghĩ ngợi nhiều hơn về thân phận mình và cuối cùng lòng thương người đã lớn hơn lòng sợ. Mị như bừng tỉnh trước thực tại, Mị cắt dây cởi trói cho A Phủ. Hành động đó tuy tự phát nhưng thể hiện một quá trình phát triển tất yếu của nhân vật Mị.

Đây là đỉnh cao trong quá trình miêu tả tính cách nhân vật của nhà văn Tô Hoài. Nó thể hiện một cách chân thực, cảm động giá trị hiện thực và tinh thần nhân đạo của tác phẩm. Qua đó, góp phần khẳng định vị trí tiêu biểu của truyện ngắn Vợ chồng A Phủ trong nền văn xuôi Việt Nam hiện đại.

Qua hai đêm, Mị đã vượt qua nỗi sợ hãi ban đầu và dần dần tìm thấy ánh sáng của tự do, của chiến thắng. Từ chỗ cúi đầu chấp nhận mọi bất công, khổ cực, Mị đã dám đứng lên chống lại cường quyền, thần quyền, dám cắt dây cởi trói cho A Phủ và cho cả chính mình. Đó là một hành động táo bạo, đột ngột và có ý nghĩa quyết định trong cuộc đời Mị và A Phủ.

Với việc xây dựng thành công nhân vật Mị, Tô Hoài đã thể hiện tấm lòng trân trọng đối với những số phận bất hạnh nhưng vẫn giàu tình cảm và khát vọng sống mãnh liệt. Nhà văn giúp người đọc hiểu và yêu mến hơn mảnh đất và con người miền núi. Nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật sinh động, hấp dẫn kết hợp với ngôn ngữ giản dị, mộc mạc và lối trần thuật linh hoạt.

câu 2: Mỗi chúng ta ai sinh ra cũng đều có gia đình của riêng mình. Gia đình là ngôi nhà, là mái ấm che chở cho ta suốt quãng đười thơ ấu tới lúc trưởng thành. Tình cảm gia đình là thứ tình cảm thiêng liêng nhất, cao quý nhất, nó giống như nguồn sống tươi mát nuôi dưỡng tâm hồn ta lớn lên. Vậy đã bao giờ chúng ta tự hỏi mình rằng tình cảm gia đình là gì chưa và tại sao nó lại quan trọng với chúng ta đến như vậy?

Tình cảm gia đình là tình yêu thương, quý mến, đùm bọc nhau của các thành viên trong gia đình. Tổ ấm gia đình là nơi con người lớn lên, trưởng thành, là nơi trao dang yêu thương mà nơ đấy không bao giờ tắt. Từng giây từng phút trôi qua tình cảm ấy đang dần lớn lên đừng phaát triển. Nó như một mầm non ngày càng được tưới tắm bởi tình yêu thương chân thành. Tình cảm gia đình là thứ tình cảm vô cùng đơn giản, mộc mạc, nhưng rất quý trọng và thiêng liêng với mỗi con người. Nó giống như một thứ vàng ròng mà ông trời ban tặng cho con người, cho các thành viên trong gia đình luôn yêu thương và giúp đỡ nhau.

Trong xã hội hiện nay, vòng xoay của tiền bạc, của vật chất dường như đã làm cho con người ta quên đi những tình cảm tốt đẹp đáng quý. Nhưng không, tình cảm gia đình mãi mãi tồn tại và trỗi dậy đúng lúc, đúng thời điểm để gắn kết các thành viên trong gia đình lại với nhau. Đó là nơi con người lớn lên, trưởng thành, trải qua những bài học làm người cũng như những buổi cơm ấm áp bên bếp lửa. Nơi đó cũng là nơi mà mỗi khi vấp ngã, gặp khó khăn trong cuộc sống lại được chở che, an ủi, khích lệ, động viên đứng dậy và bước tiếp trên con đường mình đã chọn. Dù có đi đâu xa, dù có ở phương nào thì tổ ấm gia đình luôn là nơi níu kéo bước chân con người ta quay về.

Xã hội càng phát triển, mối quan hệ giữa người với người dường như cũng càng phức tạp. Các thành viên trong gia đình đôi lúc sẽ gặp phải những bất đồng quan điểm, những tranh cãi gay gắt thậm chí là bạo lực gia đình. Chính vì vậy, tình cảm gia đình càng cần phải nâng niu, vun đắp hơn nữa để có thể hàn gắn lại vết nứt, để có thể gắn kết mọi người lại với nhau.

Gia đình là cái nôi nuôi dưỡng con người cả về thể xác lẫn tâm hồn. Là nơi con người lớn lên, trưởng thành, là nền tảng đào tạo ra những chủ nhân tương lai cho đất nước. Có một gia đình ngọt ngào, hạnh phúc, yên bĩnh, chắc chắn con người sẽ dễ dàng cống hiến sức lực của mình cho đất nước và xã hội. Ngược lại nếu gia đình có những biến cố, bất hòa, ly hôn hay tan vỡ thì những thành viên trong gia đình đó sẽ là người chịu thiệt thòi nhất và ảnh hưởng nhiều nhất. Đặc biệt là những đứa trẻ vị thành niên, họ sẽ mất đi sự tự tin, lạc hương và mặc cảm với bạn bè, với xã hội. Những người cha, người mẹ li hôn nhau rồi sẽ có cuộc sống riêng, ít quan tâm tới con cái, anh chị em trong gia đình sẽ dần xa cách, đó là khoảng trống rất lớn khó có thể lấp đầy được.

Những bữa cơm gia đình sum vầy, đầm ấm tuy đơn giản, mộc mạc nhưng lại là thứ keo bền chặt nhất, gắn kết được mọi thành viên trong gia đình lại với nhau. Là sợi dây kết nối tình cảm giữa vợ và chồng, giữa cha mẹ và con cái. Vì vậy, mỗi người trong chúng ta cần biết nâng niu, trân trọng tình cảm gia đình từ những việc làm nhỏ nhất: bữa cơm cùng nhau, lời chúc mỗi sớm, mỗi tối, ...

Tổ ấm gia đình là thứ vô cùng quý giá và quan trọng, vì vậy mỗi người cần biết nâng niu, trân trọng và giữ gìn nó. Hãy cùng nhau vun đắp tình cảm gia đình từ những việc làm nhỏ nhất để gia đình thật sự là nơi che chở, chở che lòng trẻ mỗi khi vui buồn.