Câu 2. (4,0 điểm) Viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) phân tích bài thơ Cảnh chiều hôm (Hồ Chí Minh) để làm sáng tỏ một số đặc điểm của các bài thơ trong tập Nhật kí trong từ: chủ yếu viết bằng th...

Hồ Chủ tịch không chỉ là nhà lãnh đạo tài ba mà còn là thi sĩ nổi tiếng của dân tộc Việt Nam. Trong suốt cuộc kháng chiến trường kì chống thực dân Pháp xâm lược, Bác đã sáng tác rất nhiều bài thơ hay mang đậm dấu ấn và phong cách của Người. Một trong số đó phải kể đến bài thơ Cảnh chiều hôm. Qua bài thơ, chúng ta thấy được một bức tranh thiên nhiên tươi đẹp cùng tâm hồn lạc quan, yêu đời của Bác ngay cả trong hoàn cảnh lao tù tăm tối.

Bài thơ mở đầu bằng những hình ảnh thiên nhiên hết sức tươi đẹp:

"Hoa hồng nở hoa hồng lại rụng
Hoa tàn, hoa nở cũng vô tình"

Trong bức tranh thiên nhiên ấy hiện lên hình ảnh "hoa hồng" đang nở rộ. Hoa hồng vốn là loài hoa tượng trưng cho tình yêu và hạnh phúc. Khi ngắm nhìn hoa hồng nở ta sẽ cảm nhận được vẻ đẹp rực rỡ, căng tràn nhựa sống của nó. Thế nhưng, ngay sau khoảnh khắc đó, hoa hồng cũng nhanh chóng lụi tàn theo thời gian. Từ "lại" đã khái quát được sự tuần hoàn của tự nhiên. Hết nở rồi lại tàn, đó là quy luật hiển nhiên của tạo hóa chẳng thể nào cưỡng lại được. Trước cảnh tượng đó, tác giả đã bộc lộ tâm trạng tiếc nuối khi chứng kiến hoa hồng rơi xuống đất "hoa hồng nở hoa hồng lại rụng".

Đến hai câu thơ tiếp theo, tầm nhìn của nhà thơ đã hướng ra bên ngoài ô cửa sổ để cảm nhận bức tranh thiên nhiên rộng lớn hơn:

"Hương hoa bay thấu vào trong ngục
Kể với tù nhân nỗi bất bình"

Giờ đây, con người đã được thay thế bằng hình ảnh hương hoa. Tác giả đã sử dụng biện pháp nhân hóa thông qua động từ “kể” khiến cho hương hoa trở nên có hồn hơn. Dù là một tù nhân bị giam cầm trong bốn bức tường lạnh lẽo nhưng Bác vẫn cảm nhận được hương hoa bay ngập tràn trong không gian. Mùi hương ấy lan tỏa vào chốn ngục thất và xoa dịu đi nỗi u sầu trong lòng người tù nhân. Hương hoa giống như đưa chìa khóa mở ra một không gian mới, thoát khỏi bốn bức tường chật hẹp. Nếu như ở sáu câu thơ đầu tiên cảnh vật được tái hiện qua cái nhìn trực quan của tác giả thì đến câu thơ này, thế giới như được mở ra và hiện hữu một cách sinh động bởi cái nhìn tâm tưởng của nhà thơ. Đó là một bức tranh thiên nhiên tươi đẹp nhưng lại ẩn chứa nỗi sầu muộn, bất bình.

Nếu như ở những câu thơ đầu, Bác chỉ nhắc đến hình ảnh của hoa hồng thì ở hai câu thơ cuối, hình ảnh con người đã được xuất hiện:

"Tù nhân biết mùi hương tồn tại
Mà ngỡ hương hoa thấm lòng ai"

Bác đã khéo léo đặt hình ảnh "tù nhân" đứng song song với hình ảnh "hương hoa". Trong hoàn cảnh bị xiềng xích nhưng trái tim Bác vẫn rung động trước cảnh đẹp của thiên nhiên. Hương hoa bay khắp không gian và thậm chí len lõi vào nơi ngục thất để kể với tù nhân những nỗi "bất bình". Ở đây, tác giả muốn nhấn mạnh rằng dù bị giam cầm trong lao tù nhưng tâm hồn Bác vẫn luôn hướng về tự do, về cuộc sống rộng lớn bên ngoài. Hương hoa chính là biểu tượng cho sự tự do đó.

Hai câu thơ cuối khép lại bài thơ đồng thời đã mở ra những suy tư sâu sắc về tâm hồn và phong thái của Bác. Dù bị giam cầm trong nhà lao nhưng trái tim Bác vẫn rung động trước cảnh đẹp của thiên nhiên. Qua đó, ta thấy được một tâm hồn cao đẹp, yêu thiên nhiên và khát khao tự do mãnh liệt.

Như vậy, bài thơ "Cảnh chiều hôm" đã giúp người đọc cảm nhận được những vẻ đẹp về nội dung và nghệ thuật trong thơ Hồ Chí Minh. Qua đó, ta càng thêm trân trọng và ngưỡng mộ tâm hồn lạc quan, yêu đời của Bác ngay cả trong hoàn cảnh lao tù tăm tối.