Phân tích những đặc sắc nghệ thuật trong đoạn trích đầu thú( lệ hằng)

Nguyễn Du là đại thi hào dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới, tên tuổi của ông gắn liền với tác phẩm "Truyện Kiều" - kiệt tác số một của văn học trung đại Việt Nam, ngoài ra ông còn nhiều sáng tác đậm chất trữ tình khác. Trong đó, "Đoạn trường tân thanh" là bài thơ được lấy từ câu thứ 2249 đến câu 2258 trong tác phẩm "Truyện Kiều" của Nguyễn Du. Đoạn thơ đã cho thấy những đặc sắc nghệ thuật trong đoạn trích này.

Trước hết, chúng ta cần hiểu rõ về Nguyễn Du. Ông có tên hiệu là Thanh Hiên, tên chữ là Tố Như. Xuất thân trong một gia đình đại quý tộc, nhiều đời làm quan to dưới triều vua Lê, chúa Trịnh. Thời đại Nguyễn Du sống là giai đoạn cuối thế kỉ XVIII - XIX. Lịch sử chọn khía cạnh đen tối nhất để con người nhìn thấy rõ nhất bộ mặt thật của nó. Chế độ phong kiến suy tàn đầy rẫy những bất công, thối nát; đời sống nhân dân vì thế mà vô cùng cực khổ, riêng bản thân ông có một cuộc sống phiêu bạt: nhiều lần phải tha hương, chịu cảnh đói nghèo rồi chết đói. Tất cả những điều đó đã được phản ánh trong sáng tác của ông, đặc biệt là trong "Truyện Kiều".

Tác phẩm xoay quanh cuộc đời truân chuyên của Thúy Kiều, người con gái tài sắc nhưng bạc mệnh. Thúy Kiều bị rơi vào lầu xanh bốn lần, hai lần nàng tự vẫn, hai lần nhảy sông Tiền Đường, một lần bị bắt cóc, một lần bị Hoạn Thư hãm hại, hai lần bỏ trốn, một lần hầu rượu đánh đàn nơi cửa ải, hai lần gặp Từ Hải... Có thể nói, cuộc đời Thúy Kiều là trăm nghìn cay đắng, trăm chiều gian nan, tất cả đều được tái hiện một cách chân thực trong tác phẩm. Và đoạn trích "Đoạn trường tân thanh" nằm ở phần đầu của tác phẩm, kể về việc sau khi bị lừa, Thúy Kiều bán mình chuộc cha và em, nàng bị Tú Bà - chủ quán thanh lâu đẩy vào tay Mã Giám Sinh. Sau đó, Kiều bị Mã Giám Sinh đưa đến lầu xanh và buộc phải tiếp khách. Đoạn trích đã diễn tả tâm trạng đau đớn, tủi nhục, nỗi cô đơn, thương thân trách phận của Thúy Kiều lúc này.

Đặc sắc nghệ thuật trước hết được thể hiện qua ngòi bút miêu tả tâm lí nhân vật tinh tế của nhà thơ. Qua đoạn trích, ta thấy được tâm trạng đau đớn, tủi nhục, nỗi cô đơn, thương thân trách phận của Thúy Kiều lúc này. Nàng ý thức rất rõ về thân phận bất hạnh của mình, càng ý thức rõ bao nhiêu lại càng đau đớn, xót xa bấy nhiêu:

"Khi tỉnh rượu, lúc canh tàn,
Giật mình, mình lại thương mình xót xa."

Hai câu thơ đã diễn tả tâm trạng của Thúy Kiều vào buổi đêm, khi tiệc xong, khách đã về hết, nàng mới có thời gian để đối diện với chính mình. Lúc này, nàng mới có thời gian để thấm thía nỗi đau của thực tại phũ phàng. Nhịp điệu câu thơ với sự lặp lại của thanh bằng đã diễn tả nỗi lòng ngổn ngang trăm mối, triền miên trong nỗi buồn của nàng Kiều.

Không chỉ vậy, nàng còn nghĩ tới tương lai mịt mờ, tăm tối của mình:

"Khi sao phong gấm rủ là,
Giờ sao tan tác như hoa giữa đường.
Mặt sao dày gió dạn sương,
Thân sao bướm chán ong chường bấy thân!"

Những hình ảnh ẩn dụ như "hoa tàn", "lá rụng", "phong gấm rủ là", "bướm chán ong chường"... đã góp phần thể hiện bi kịch nội tâm của Thúy Kiều. Nàng ý thức rất rõ về thân phận bất hạnh của mình. Khi chưa gặp<<sys>> sự nàng có cuộc sống êm đềm, hạnh phúc trong gia đình, giờ đây tất cả chỉ còn là quá khứ. Còn hiện tại, nàng đang phải sống trong chốn lầu xanh nhơ bẩn, nơi mà kẻ ra kẻ vào toàn là những kẻ buôn thịt bán người. Ở nơi đó, giá trị con người trở nên rẻ rúng hơn bao giờ hết.

Bên cạnh đó, ngôn ngữ và hình ảnh trong đoạn trích cũng góp phần thể hiện tài năng của Nguyễn Du. Nhà thơ đã sử dụng những hình ảnh giàu sức gợi "hoa tàn", "lá rụng", "phong gấm rủ là", "bướm chán ong chường"... để miêu tả cảnh ngộ của Thúy Kiều. Đồng thời, ông cũng sử dụng thành công những biện pháp tu từ so sánh, ẩn dụ để tăng thêm sức biểu đạt cho đoạn trích. Ví dụ như, khi miêu tả tâm trạng của Thúy Kiều, nhà thơ đã sử dụng biện pháp so sánh:

"Khi sao phong gấm rủ là,
Giờ sao tan tác như hoa giữa đường."

Hình ảnh ẩn dụ "hoa tàn", "lá rụng" đã thể hiện bi kịch nội tâm của Thúy Kiều. Nàng ý thức rất rõ về thân phận bất hạnh của mình, càng ý thức rõ bao nhiêu lại càng đau đớn, xót xa bấy nhiêu.

Ngoài ra, đoạn trích còn mang ý nghĩa nhân đạo sâu sắc. Tác phẩm tố cáo chế độ phong kiến thối nát, chà đạp lên quyền sống và hạnh phúc của con người, đặc biệt là phụ nữ. Đồng thời, tác phẩm cũng ca ngợi vẻ đẹp tâm hồn và tài năng của Thúy Kiều, đồng thời bày tỏ niềm thương cảm của tác giả đối với số phận bất hạnh của nàng.

Như vậy, đoạn trích "Đoạn trường tân thanh" đã cho thấy những đặc sắc nghệ thuật trong đoạn trích. Đó là ngòi bút miêu tả tâm lí nhân vật tinh tế, ngôn ngữ và hình ảnh giàu sức gợi, cùng với đó là ý nghĩa nhân đạo sâu sắc.