Từ chỗ chiếc xe tăng mà tôi đang đứng với chiếc máy ảnh, đi quá mươi bước sâu vào phía trong có một chiếc xe rà phá mìn của công binh Mỹ, chiếc xe sơn màu vàng tươi và to lớn gấp đôi một chiếc xe tăng....

Nguyễn Minh Châu - nhà văn tiêu biểu thời kì kháng chiến chống Mỹ luôn hướng ngòi bút về cuộc sống và số phận của con người sau chiến tranh. Ông quan niệm "Văn học và đời sống là hai vòng tròn đồng tâm mà tâm điểm là con người". Chính vì vậy, truyện ngắn "Chiếc thuyền ngoài xa" đã khắc họa thành công hình ảnh người đàn bà hàng chài - một nhân vật tiêu biểu cho kiếp người bất hạnh, khổ đau song lại sở hữu phẩm chất đáng quý, đáng trân trọng.

Người đàn bà hàng chài xuất hiện trong truyện không có tên tuổi, chỉ được tác giả gọi chung chung bằng những đại từ "người đàn bà hàng chài", "mụ". Người đàn bà ấy có ngoại hình xấu xí, thô kệch, kết quả của sự kết hợp giữa anh chồng "có lân" với người vợ "cao lớn với những đường nét thô kệch". Mụ mặc một chiếc áo bạc phếch trộn lẫn với màu lưới trông thật tội nghiệp. Không chỉ ngoại hình xấu xí, người đàn bà ấy còn có một cuộc đời, số phận vô cùng bi thảm. Chồng mụ - một "lão chồng tàn nhẫn thường xuyên đánh đập mụ". Những trận đòn roi diễn ra thường xuyên đến nỗi mụ đã quen, quen đến nỗi cảm thấy đau đớn hơn bình thường rất nhiều lần. Cuộc sống mưu sinh khó khăn, gia đình nghèo túng, đông con khiến cho mụ trở nên lam lũ, vất vả.

Không chỉ ngoại hình xấu xí, tính cách thô kệch mà người đàn bà hàng chài còn có một cuộc đời, số phận vô cùng bi thảm. Chồng mụ - một "lão chồng tàn nhẫn thường xuyên đánh đập mụ". Những trận đòn roi diễn ra thường xuyên đến nỗi mụ đã quen, quen đến nỗi cảm thấy đau đớn hơn bình thường rất nhiều lần. Cuộc sống mưu sinh khó khăn, gia đình nghèo túng, đông con khiến cho mụ trở nên lam lũ, vất vả.

Dẫu có cuộc đời, số phận khốn khổ, bất hạnh nhưng ẩn sâu trong người đàn bà hàng chài ấy là vẻ đẹp tâm hồn đáng quý, đáng trân trọng. Trước hết, ở người đàn bà hàng chài ấy toát lên vẻ đẹp của tình mẫu tử thiêng liêng, cao cả. Vì gia đình nghèo túng, đông con, cuộc sống trên thuyền chật chội, bấp bênh nên mụ thường xuyên bị chồng đánh đập. Dù vậy, người đàn bà ấy vẫn cần mẫn, chăm chỉ làm ăn để nuôi các con khôn lớn. Để tránh cho con khỏi tổn thương, mụ gửi bọn trẻ về quê cho ông bà nội. Nhưng ngay cả khi chị em thằng Phác đã lên bờ, lão chồng vẫn không buông tha cho mẹ con mụ. Nhìn những vết thương trên cơ thể mẹ, thằng Phác không thể kìm nén nỗi uất hận trong lòng, nó muốn làm gì đó để bảo vệ mẹ tuy nhiên người đàn bà ấy ngăn cản bởi vì: "Lòng các chú tốt, nhưng các chú đâu phải là người làm ăn...cho nên các chú đâu hiểu được việc của các người làm ăn lam lũ, khó nhọc...". Rõ ràng, dù ngoại hình xấu xí, cuộc đời bất hạnh nhưng người đàn bà hàng chài vẫn tỏa sáng bởi vẻ đẹp của tình mẫu tử.

Thêm vào đó, ở người đàn bà hàng chài còn toát lên tinh thần nhân hậu, vị tha, bao dung đáng quý. Khi được đề nghị giúp đỡ, giải thoát khỏi người chồng vũ phu, mụ đã từ chối. Mụ thấu hiểu bản chất của lão chồng, hiểu được tại sao hắn lại trở nên độc ác như vậy. Hắn vốn là một người hiền lành nhưng do quá nghèo khổ, túng quẫn nên mới trở nên như vậy. Mụ xin tòa đừng bắt mụ rời xa gia đình bởi mụ chấp nhận hy sinh, chịu đựng để gìn giữ, bảo vệ hạnh phúc gia đình. Hơn nữa, trên thuyền, mụ còn là lao động chính, nếu rời đi, ai sẽ thay mụ chèo chống, ai sẽ thay mụ nuôi dưỡng những đứa con? Như vậy, người đàn bà hàng chài không chỉ thấu hiểu lẽ đời mà còn mang tấm lòng nhân hậu, bao dung đáng quý.

Tóm lại, người đàn bà hàng chài trong truyện ngắn "Chiếc thuyền ngoài xa" là một nhân vật điển hình với số phận bất hạnh, thống khổ song lại sở hữu những phẩm chất đáng quý, đáng trân trọng. Qua nhân vật, nhà văn Nguyễn Minh Châu đã thể hiện tư tưởng nhân đạo sâu sắc, mới mẻ.