Mở bài gián tiếp về bài thơ Nguyệt cầm

Thơ ca là tiếng lòng của thi nhân, là nơi để người nghệ sĩ gửi gắm những cảm xúc, tâm tư tình cảm của mình. Có những vần thơ viết về mùa thu khiến ta không khỏi xao xuyến, bâng khuâng và "Nguyệt Cầm" của Xuân Diệu là một trong số đó. Bài thơ đã khắc họa một bức tranh mùa thu đượm buồn và ẩn trong đó là những nỗi niềm sâu kín của tác giả.

Mùa thu từ xưa tới nay luôn là nguồn cảm hứng bất tận của thi ca. Các nhà thơ khi miêu tả mùa thu thường nhắc tới gió heo may, lá vàng rơi,... Nhưng đến với "Nguyệt cầm", Xuân Diệu đã mang đến một luồng gió mới khi mượn hình ảnh "nguyệt cầm" để đặc tả cảnh sắc mùa thu. Ngay ở nhan đề tác phẩm, chúng ta đã thấy sự hòa quyện giữa trăng và đàn cầm, giữa chất cổ điển và hiện đại.

"Trăng nhập vào đây cung nguyệt lạnh
Trăng thương, trăng nhớ, hỡi trăng ngần
Đàn buồn, đàn lặng, ôi đàn chậm!
Mỗi giọt rơi tàn như lệ ngân"

Trong không gian của đêm trăng, ánh trăng sáng soi chiếu vào cung đàn làm cả trăng và đàn trở nên có hồn. Trăng và đàn vốn dĩ là hai vật thể tách rời nhau nhưng giờ đây lại hòa quyện, xuyên thấu vào nhau. Xuân Diệu đã sử dụng biện pháp nhân hóa cùng với các tính từ "lạnh", "thương", "nhớ", "ngần", "buồn", "lặng", "chậm" để diễn tả trạng thái của trăng và đàn. Ánh trăng "lạnh" tạo ra sự cộng hưởng lên dây đàn khiến nó buông xuống những tiếng "trầm thống khêu" - chậm rãi, đau thương. Những thanh âm được Xuân Diệu ví như từng giọt nước mắt "như lệ ngân" càng gợi lên sự ảm đạm, thê lương. Qua khổ thơ đầu, nhà thơ đã mở ra khung cảnh của một đêm trăng buồn vắng.

" Mây vắng, trời trong, đêm thuỷ tinh
Lung linh bóng sáng bỗng rùng mình
Vì nghe nương tử trong câu hát
Đã chết đêm rằm theo nước xanh".

Không gian mùa thu được mở rộng qua cái nhìn từ trên cao xuống. Tác giả sử dụng biện pháp đảo ngữ đẩy từ "vắng" lên đầu câu để diễn tả vẻ đẹp tĩnh lặng, trong trẻo của bầu trời thu. Sự trong trẻo ấy được bộc lộ rõ hơn ở hai chữ "đêm thủy tinh" - đêm trong trẻo như pha lê. Trong không gian ấy, tiếng đàn vọng ra mạnh mẽ, khiến cho bóng sáng cũng phải rung mình. Câu thơ cuối gợi lên hình ảnh những nàng tiên nữ bị chết đuối trong đêm nước xanh. Đây là một hình ảnh độc đáo, chưa từng xuất hiện trong thơ ca, góp phần tô đậm thêm vẻ đẹp lãng mạn, kì bí của mùa thu.

"Thu lạnh càng thêm nguyệt tơ ngời
... Trăng nhớ Tầm Dương, nhạc nhớ người".

Ở khổ thơ này, tác giả tiếp tục khắc họa cảnh sắc mùa thu thông qua hình ảnh trăng - đàn. Không gian mùa thu được bao trùm bởi cái lạnh và ánh trăng. Ánh trăng tỏa ra ánh sáng lấp lánh, làm cho mọi thứ trở nên huyền ảo hơn. Trong đêm khuya tĩnh mịch, tiếng đàn càng trở nên rõ ràng. Tiếng đàn du dương như đang kể một câu chuyện nào đó. Nhà thơ đã vận dụng thành công biện pháp điệp từ "trăng" kết hợp với các động từ "nhập", "hoa", "phản" để gói gọn trăng vào trong đàn, đưa trăng chìm vào thế giới của âm thanh. Ở hai câu thơ cuối, ta cảm nhận được tâm trạng u buồn, cô đơn của chủ thể trữ tình. Nhà thơ đã sử dụng phép đối một cách nhuần nhuyễn để so sánh giữa "trăng" với "người xưa" - những người đã khuất. Cả hai đều hướng về quá khứ, hướng về những điều đã mất.

Như vậy, bài thơ "Nguyệt cầm" đã thể hiện tài năng của Xuân Diệu trong việc sử dụng ngôn từ và các biện pháp tu từ. Bài thơ đã đem đến cho người đọc những cảm nhận mới mẻ về mùa thu và tâm hồn của thi nhân.