ĐỀ 3
I. ĐỌC HIỂU (4,0 điểm)
Đọc đoạn trích sau:
(Lược một đoạn: Tỳ và Đang học chung lớp năm do thầy giáo Toàn – một giáo viên nổi tiếng dạy giỏi và nghiêm khắc – phụ trách. Tỳ là con nhà nghèo, Đang là con nhà giàu, nhưng họ giống nhau ở chỗ là thường xuyên thay nhau đội sổ. Các bạn trong lớp vì thế hay chế giễu Tỳ và Đang. Đang vì hay ăn quà nên nhiều lần đã bán cả sách tập đọc để mua quà. Thầy giáo giận lắm, sau nhiều lần tha thứ, bắt Đang hứa lần cuối cùng, là đến hôm đó đi học phải có sách, nếu không sẽ đuổi học. Đến hôm hẹn, thầy giáo gọi Đang mang sách lên, nhưng khi nhìn vào cặp, Đang phát hiện ra mình bị mất sách. Đang thề mình đã mua sách, xin thầy cho lục soát trong lớp nhưng không phát hiện ra ai là người lấy. Trong lúc thầy giáo sắp sửa bắt Đang ra khỏi lớp thì bỗng nhiên Tỳ đứng lên nhận mình là thủ phạm. Tỳ bị thầy giáo phạt).

Một hôm vừa vào đến lớp, chưa kịp giở sổ, thầy đã ra lệnh cho Tỳ đứng lên. Chúng tôi hết thảy đều nhìn anh. Anh lại còn cho chúng tôi một cái ngạc nhiên gì nữa đây? Tỳ cúi đầu, bối rối hiện ra nét mặt. Chúng tôi đoán anh đã phạm một lỗi gì rất nặng, vì thấy thầy trù trừ khá lâu, mắt đăm đăm như nghĩ ngợi hoặc chưa chưa nỡ nói ra; ấy là một cái dáng điệu mà chúng tôi chưa từng thấy ở thầy giáo chúng tôi bao giờ…
Nét mặt thầy đột nhiên dịu lại, và thầy hỏi:
- Các anh có biết vì sao rất ít khi Tỳ thuộc bài không?
Còn vì sao nữa. Chúng tôi đều hơi mỉm cười. Thầy cũng mỉm cười, nói tiếp:
- Các anh đều cho là tại anh Tỳ lười, có phải không? Tôi cũng vẫn tưởng thế. Nhưng mà không! Anh ấy không thuộc bài chỉ vì anh ấy không có thì giờ.
Đến đây thì chúng tôi không mỉm cười nữa; chúng tôi cười thật to: chưa bao giờ thầy giáo chúng tôi giễu cợt một cách có duyên đến thế… Nhưng thầy bỗng đứng lên, ra hiệu cho chúng tôi đừng cười nữa:
- Tôi có nói đùa đâu? Tôi nói thật. Anh Tỳ không được học. Anh là trẻ mồ côi, cả bố lẫn mẹ đều chết cả. Anh ở với bác. Bác anh ban ngày cho anh đi học, nhưng tối về bắt đi bán lạc rang hay mía, bưởi, bánh, kẹo đến mười giờ đêm, có khi đến mười một giờ hay mười hai giờ không biết chừng.
Rồi thầy kể lại cuộc gặp gỡ tình cờ nó đã khiến thầy tìm ra cái bí mật của anh Tỳ mồ côi…
- Tối hôm qua, thầy chơi ở nhà một người quen đến tận khuya mới ra về. Đường phố đã vắng. Chỉ còn một vài cái xe thưa thớt đứng đón khách ở một hiệu ăn ở đấy ra. Và quá mấy bước nữa là một đoàn xe gác ở bên đường đợi tan rạp hát. (…) Đi quá rạp hát, thầy bỗng để ý đến một tiếng học trò học bài “Người gieo mạ” thầy vừa cắt nghĩa hôm nọ. Có lẽ là học trò thật không biết chừng. Anh nào mà còn học khuya thế? Thầy nhìn hai bên đường xem có nhà nào còn ánh sáng đèn không. Nhưng kẻ học không ngồi ở trong nhà. Hắn kia! Hắn đang ngồi củ rủ bên một cái thúng con, cạnh cột đèn, quyển vở mở ra đặt trên cái bệ xi-măng làm chân cột. Thầy tò mò lại gần nhìn xem. Thấy tiếng động, hắn quay lại, mồm chào khách:
- Cụ mua lạc? Cụ mua giùm cháu xu lạc mặn.
Nhưng hắn bỗng cuống quýt đứng lên, chắp tay lại, mồm ấp úng:
- Lạy thầy ạ!
Thầy ngạc nhiên nhìn hắn:
- À, anh Tỳ, anh làm gì đấy?
- Thưa thầy!
Tỳ cúi đầu, không biết đáp sao. Nhưng thầy đã hiểu. Thầy cảm động lắm. Thầy đặt một tay lên vai học trò mà bảo:
- Anh đi bán hàng? Tốt lắm! Đừng tưởng thế là xấu đâu.
Rồi thầy hỏi chuyện Tỳ. Tỳ không giấu giếm nữa. Bấy giờ thầy mới biết Tỳ học kém chỉ vì không được học.
⁂
Hết thảy chúng tôi đều cảm động. Chúng tôi nhìn Tỳ bằng những con mắt khác hẳn trước kia. Việc anh ăn cắp sách, chúng tôi quên rồi. Trước mắt chúng tôi, Tỳ chỉ là một anh bạn khổ sở đáng cho người ta thương hại. Không những thế, Tỳ lại đáng cho chúng tôi phục nữa. Vì thầy nói tiếp như thế này:
- Bao nhiêu lần phải đòn oan, Tỳ chỉ cắn răng vào mà chịu, Tỳ không than thở, cũng không muốn nói cái duyên cớ ra để tránh đòn. Không phải Tỳ sợ các anh biết Tỳ phải đi bán lạc rang thì xấu hổ đâu. Cái nghèo không xấu. Làm một việc lương thiện để kiếm ăn không những không xấu mà lại đáng khen. Tỳ cũng hiểu thế. Nhưng Tỳ bảo với tôi rằng: Anh sợ nói ra thì bác anh mang tiếng; anh sợ chúng ta hiểu nhầm rằng bác anh cay nghiệt với anh; thật ra thì bác anh nghèo quá nên mới phải bắt anh đi bán hàng để thêm thắt vào. Các anh có biết lời nói ấy tỏ rằng Tỳ can đảm mà quảng đại lắm không? Anh không oán hận ai, anh vui lòng chịu khổ, lại biết tìm cái căn do nó bắt buộc người phải ác với mình để không giận người. Thế tức là rộng lượng.
Thầy ngừng lại một chút, nhìn Tỳ bằng con mắt – lần đầu chúng tôi thấy – dịu dàng. Rồi thầy lại nhìn khắp chúng tôi đang chú ý nghe mê mải và mỉm cười bảo chúng tôi:
- Tỳ đã rộng lượng khi xét người khác, thì ta cũng nên rộng lượng khi xét những việc Tỳ làm. Tỳ đã lấy cắp quyển sách của Đang, đó thật là một việc xấu xa. Dù thế nào nữa, ta cũng không nên ăn cắp. Tỳ phạm cái lỗi ấy, tôi rất tiếc. Nhưng ta cũng nên nghĩ rằng bởi Tỳ quá nghèo nên mới sinh liều. Vả lại sau việc ấy, Tỳ chưa tái phạm lần nào nữa. Các anh cũng đồng ý với tôi tha thứ cho Tỳ chứ?
Tất cả chúng tôi đều trả lời “Vâng”. Nhưng người ta bỗng thấy Đang đứng dậy, mặt tươi cười:
- Thưa thầy, con xin nói.
Chúng tôi quay mặt xuống, đợi xem Đang nói gì. Đang nói to tát như muốn diễn thuyết trước mặt anh em:
- Con chắc lúc này thầy sẵn lòng tha thứ cho con, con mới dám nói thật: thật ra thì anh Tỳ không ăn cắp sách của con… (chúng tôi cười, tỏ vẻ không tin, nhưng anh nói át đi). Quả vậy, các anh cứ để cho tôi nói. Anh Tỳ không ăn cắp sách của con, chính con đã van lạy anh ấy nhờ anh ấy nhận giùm kẻo con phải đuổi. Anh ấy do dự mãi, nhưng lúc thấy con phải đi ra mới liều nhận vậy. […]
(Trích “Ba người bạn” – Nam Cao, in trong Người câm biết nói – Các tác phẩm bị quên lãng 70 năm, lần đầu tìm lại, Lại Nguyên Ân sưu tầm, biên soạn,
NXB Hội Nhà văn, Hà Nội, 2021)
Thực hiện các yêu cầu:
Câu 1. Xác định ngôi kể, điểm nhìn được sử dụng trong đoạn trích. (0,5 điểm)
Câu 2. Sự việc nào đã khiến các bạn trong lớp nhìn Tỳ bằng những con mắt khác hẳn trước kia? (0,5 điểm)
Câu 3. Nhận xét ngắn gọn về vẻ đẹp tính cách của nhân vật Tỳ? (1,0 điểm)
Câu 4. Chỉ ra và nêu tác dụng của việc tái hiện các đặc điểm của ngôn ngữ nói trong ngữ liệu sau:
- Cụ mua lạc? Cụ mua giùm cháu xu lạc mặn.
Nhưng hắn bỗng cuống quýt đứng lên, chắp tay lại, mồm ấp úng:
- Lạy thầy ạ!
Thầy ngạc nhiên nhìn hắn:
- À, anh Tỳ, anh làm gì đấy?
- Thưa thầy!
Tỳ cúi đầu, không biết đáp sao. Nhưng thầy đã hiểu. Thầy cảm động lắm. Thầy đặt một tay lên vai học trò mà bảo:
- Anh đi bán hàng? Tốt lắm! Đừng tưởng thế là xấu đâu. (1,0 điểm)
Câu 5. Sau khi đọc đoạn trích trên, anh/chị rút ra được bài học gì cho bản thân trong cách nhìn nhận, đánh giá một con người? (1,0 điểm

Question

ĐỀ 3
I. ĐỌC HIỂU (4,0 điểm)
Đọc đoạn trích sau: 
(Lược một đoạn: Tỳ và Đang học chung lớp năm do thầy giáo Toàn – một giáo viên nổi tiếng dạy giỏi và nghiêm khắc – phụ trách. Tỳ là con nhà nghèo, Đang là con nhà giàu, nhưng họ giống nhau ở chỗ là thường xuyên thay nhau đội sổ. Các bạn trong lớp vì thế hay chế giễu Tỳ và Đang. Đang vì hay ăn quà nên nhiều lần đã bán cả sách tập đọc để mua quà. Thầy giáo giận lắm, sau nhiều lần tha thứ, bắt Đang hứa lần cuối cùng, là đến hôm đó đi học phải có sách, nếu không sẽ đuổi học. Đến hôm hẹn, thầy giáo gọi Đang mang sách lên, nhưng khi nhìn vào cặp, Đang phát hiện ra mình bị mất sách. Đang thề mình đã mua sách, xin thầy cho lục soát trong lớp nhưng không phát hiện ra ai là người lấy. Trong lúc thầy giáo sắp sửa bắt Đang ra khỏi lớp thì bỗng nhiên Tỳ đứng lên nhận mình là thủ phạm. Tỳ bị thầy giáo phạt).  

Một hôm vừa vào đến lớp, chưa kịp giở sổ, thầy đã ra lệnh cho Tỳ đứng lên. Chúng tôi hết thảy đều nhìn anh. Anh lại còn cho chúng tôi một cái ngạc nhiên gì nữa đây? Tỳ cúi đầu, bối rối hiện ra nét mặt. Chúng tôi đoán anh đã phạm một lỗi gì rất nặng, vì thấy thầy trù trừ khá lâu, mắt đăm đăm như nghĩ ngợi hoặc chưa chưa nỡ nói ra; ấy là một cái dáng điệu mà chúng tôi chưa từng thấy ở thầy giáo chúng tôi bao giờ…
Nét mặt thầy đột nhiên dịu lại, và thầy hỏi: 
- Các anh có biết vì sao rất ít khi Tỳ thuộc bài không?
Còn vì sao nữa. Chúng tôi đều hơi mỉm cười. Thầy cũng mỉm cười, nói tiếp: 
- Các anh đều cho là tại anh Tỳ lười, có phải không? Tôi cũng vẫn tưởng thế. Nhưng mà không! Anh ấy không thuộc bài chỉ vì anh ấy không có thì giờ. 
Đến đây thì chúng tôi không mỉm cười nữa; chúng tôi cười thật to: chưa bao giờ thầy giáo chúng tôi giễu cợt một cách có duyên đến thế… Nhưng thầy bỗng đứng lên, ra hiệu cho chúng tôi đừng cười nữa: 
- Tôi có nói đùa đâu? Tôi nói thật. Anh Tỳ không được học. Anh là trẻ mồ côi, cả bố lẫn mẹ đều chết cả. Anh ở với bác. Bác anh ban ngày cho anh đi học, nhưng tối về bắt đi bán lạc rang hay mía, bưởi, bánh, kẹo đến mười giờ đêm, có khi đến mười một giờ hay mười hai giờ không                  biết chừng. 
Rồi thầy kể lại cuộc gặp gỡ tình cờ nó đã khiến thầy tìm ra cái bí mật của anh Tỳ mồ côi…
- Tối hôm qua, thầy chơi ở nhà một người quen đến tận khuya mới ra về. Đường phố đã vắng. Chỉ còn một vài cái xe thưa thớt đứng đón khách ở một hiệu ăn ở đấy ra. Và quá mấy bước nữa là một đoàn xe gác ở bên đường đợi tan rạp hát. (…) Đi quá rạp hát, thầy bỗng để ý đến một tiếng học trò học bài “Người gieo mạ” thầy vừa cắt nghĩa hôm nọ. Có lẽ là học trò thật không biết chừng. Anh nào mà còn học khuya thế? Thầy nhìn hai bên đường xem có nhà nào còn ánh sáng đèn không. Nhưng kẻ học không ngồi ở trong nhà. Hắn kia! Hắn đang ngồi củ rủ bên một cái thúng con, cạnh cột đèn, quyển vở mở ra đặt trên cái bệ xi-măng làm chân cột. Thầy tò mò lại gần nhìn xem. Thấy tiếng động, hắn quay lại, mồm chào khách: 
- Cụ mua lạc? Cụ mua giùm cháu xu lạc mặn. 
Nhưng hắn bỗng cuống quýt đứng lên, chắp tay lại, mồm ấp úng: 
- Lạy thầy ạ!
Thầy ngạc nhiên nhìn hắn: 
- À, anh Tỳ, anh làm gì đấy? 
- Thưa thầy!
Tỳ cúi đầu, không biết đáp sao. Nhưng thầy đã hiểu. Thầy cảm động lắm. Thầy đặt một tay lên vai học trò mà bảo: 
- Anh đi bán hàng? Tốt lắm! Đừng tưởng thế là xấu đâu.
Rồi thầy hỏi chuyện Tỳ. Tỳ không giấu giếm nữa. Bấy giờ thầy mới biết Tỳ học kém chỉ vì không được học. 
⁂
Hết thảy chúng tôi đều cảm động. Chúng tôi nhìn Tỳ bằng những con mắt khác hẳn trước kia. Việc anh ăn cắp sách, chúng tôi quên rồi. Trước mắt chúng tôi, Tỳ chỉ là một anh bạn khổ sở đáng cho người ta thương hại. Không những thế, Tỳ lại đáng cho chúng tôi phục nữa. Vì thầy nói tiếp như thế này: 
- Bao nhiêu lần phải đòn oan, Tỳ chỉ cắn răng vào mà chịu, Tỳ không than thở, cũng không muốn nói cái duyên cớ ra để tránh đòn. Không phải Tỳ sợ các anh biết Tỳ phải đi bán lạc rang thì xấu hổ đâu. Cái nghèo không xấu. Làm một việc lương thiện để kiếm ăn không những không xấu mà lại đáng khen. Tỳ cũng hiểu thế. Nhưng Tỳ bảo với tôi rằng: Anh sợ nói ra thì bác anh mang tiếng; anh sợ chúng ta hiểu nhầm rằng bác anh cay nghiệt với anh; thật ra thì bác anh nghèo quá nên mới phải bắt anh đi bán hàng để thêm thắt vào. Các anh có biết lời nói ấy tỏ rằng Tỳ can đảm mà quảng đại lắm không? Anh không oán hận ai, anh vui lòng chịu khổ, lại biết tìm cái căn do nó bắt buộc người phải ác với mình để không giận người. Thế tức là rộng lượng. 
Thầy ngừng lại một chút, nhìn Tỳ bằng con mắt – lần đầu chúng tôi thấy – dịu dàng. Rồi thầy lại nhìn khắp chúng tôi đang chú ý nghe mê mải và mỉm cười bảo chúng tôi: 
- Tỳ đã rộng lượng khi xét người khác, thì ta cũng nên rộng lượng khi xét những việc Tỳ làm. Tỳ đã lấy cắp quyển sách của Đang, đó thật là một việc xấu xa. Dù thế nào nữa, ta cũng không nên ăn cắp. Tỳ phạm cái lỗi ấy, tôi rất tiếc. Nhưng ta cũng nên nghĩ rằng bởi Tỳ quá nghèo nên mới sinh liều. Vả lại sau việc ấy, Tỳ chưa tái phạm lần nào nữa. Các anh cũng đồng ý với tôi tha thứ cho Tỳ chứ? 
Tất cả chúng tôi đều trả lời “Vâng”. Nhưng người ta bỗng thấy Đang đứng dậy, mặt tươi cười: 
- Thưa thầy, con xin nói. 
Chúng tôi quay mặt xuống, đợi xem Đang nói gì. Đang nói to tát như muốn diễn thuyết trước mặt anh em: 
- Con chắc lúc này thầy sẵn lòng tha thứ cho con, con mới dám nói thật: thật ra thì anh Tỳ không ăn cắp sách của con… (chúng tôi cười, tỏ vẻ không tin, nhưng anh nói át đi). Quả vậy, các anh cứ để cho tôi nói. Anh Tỳ không ăn cắp sách của con, chính con đã van lạy anh ấy nhờ anh ấy nhận giùm kẻo con phải đuổi. Anh ấy do dự mãi, nhưng lúc thấy con phải đi ra mới liều nhận vậy. […]
(Trích “Ba người bạn” – Nam Cao, in trong Người câm biết nói – Các tác phẩm bị quên lãng 70 năm, lần đầu tìm lại, Lại Nguyên Ân sưu tầm, biên soạn, 
NXB Hội Nhà văn, Hà Nội, 2021)
Thực hiện các yêu cầu: 
Câu 1. Xác định ngôi kể, điểm nhìn được sử dụng trong đoạn trích. (0,5 điểm)
Câu 2. Sự việc nào đã khiến các bạn trong lớp nhìn Tỳ bằng những con mắt khác hẳn trước kia? (0,5 điểm)
Câu 3. Nhận xét ngắn gọn về vẻ đẹp tính cách của nhân vật Tỳ? (1,0 điểm)
Câu 4. Chỉ ra và nêu tác dụng của việc tái hiện các đặc điểm của ngôn ngữ nói trong ngữ                             liệu sau: 
- Cụ mua lạc? Cụ mua giùm cháu xu lạc mặn. 
Nhưng hắn bỗng cuống quýt đứng lên, chắp tay lại, mồm ấp úng: 
- Lạy thầy ạ!
Thầy ngạc nhiên nhìn hắn: 
- À, anh Tỳ, anh làm gì đấy? 
- Thưa thầy!
Tỳ cúi đầu, không biết đáp sao. Nhưng thầy đã hiểu. Thầy cảm động lắm. Thầy đặt một tay lên vai học trò mà bảo: 
- Anh đi bán hàng? Tốt lắm! Đừng tưởng thế là xấu đâu. (1,0 điểm)
Câu 5. Sau khi đọc đoạn trích trên, anh/chị rút ra được bài học gì cho bản thân trong cách nhìn nhận, đánh giá một con người? (1,0 điểm

Accepted Answer

i:
câu 1: Xác định ngôi kể: Đoạn trích sử dụng ngôi kể thứ nhất, người kể chuyện xưng "tôi" và trực tiếp tham gia vào câu chuyện.

Phân tích điểm nhìn: Điểm nhìn chủ yếu từ góc độ của nhân vật "tôi", người chứng kiến sự việc và chia sẻ suy nghĩ, cảm xúc cá nhân. Tuy nhiên, điểm nhìn cũng linh hoạt chuyển đổi sang các nhân vật khác như thầy giáo, tỳ, đang, tạo nên bức tranh đa chiều về tâm lý và hành động của mỗi nhân vật.

Tác dụng của ngôi kể và điểm nhìn:

* Ngôi kể thứ nhất: Tạo tính chân thực, gần gũi, giúp độc giả dễ dàng đồng cảm với nhân vật "tôi".
* Điểm nhìn linh hoạt: Cho phép độc giả tiếp cận câu chuyện từ nhiều góc độ, thấu hiểu sâu sắc hơn về hoàn cảnh, tâm tư, nguyện vọng của các nhân vật.

Kết luận: Ngôi kể thứ nhất và điểm nhìn linh hoạt đóng vai trò quan trọng trong việc truyền tải thông điệp của tác phẩm, thể hiện sự phức tạp của xã hội và con người, đồng thời khơi gợi suy ngẫm về giá trị đạo đức, lòng vị tha và sự công bằng.

câu 2: Sự việc khiến các bạn trong lớp nhìn tỳ bằng những con mắt khác hẳn trước kia là: Thầy giáo tìm ra cái bí mật của anh Tỳ mồ côi và câu chuyện về hoàn cảnh khó khăn của anh.

câu 3: Tỳ là một cậu bé ngoan ngoãn, chăm chỉ, hiếu thảo và giàu lòng tự trọng. Dù hoàn cảnh khó khăn, thiếu thốn nhưng Tỳ luôn cố gắng vươn lên trong học tập, không ngại vất vả để kiếm tiền giúp đỡ gia đình. Cậu bé cũng rất trung thực, thẳng thắn, không tham lam, ích kỷ. Khi bị thầy giáo nghi ngờ ăn trộm sách của Đang, Tỳ đã dũng cảm thừa nhận lỗi lầm của mình và xin thầy tha thứ. Hành động của Tỳ thể hiện sự trưởng thành, chín chắn và bản lĩnh của một người con trai.

câu 4: Đoạn trích "Ba Người Bạn" của Nam Cao sử dụng thành công biện pháp tu từ đối thoại để tạo nên sự tương phản giữa hai nhân vật Tỳ và Đang. Việc tái hiện các đặc điểm của ngôn ngữ nói thông qua lời thoại giúp độc giả dễ dàng hình dung tính cách và hoàn cảnh sống của mỗi nhân vật.

* Tỳ: Lời thoại thể hiện sự khiêm tốn, lễ phép, và lòng biết ơn. Anh ta dùng câu ngắn gọn, đơn giản, phù hợp với hoàn cảnh khó khăn. Ngôn ngữ của Tỳ thể hiện sự chân chất, mộc mạc, và lòng tự trọng.
* Đang: Lời thoại thể hiện sự kiêu ngạo, ích kỷ, và thiếu lòng trắc ẩn. Anh ta dùng câu dài dòng, phức tạp, thể hiện sự khinh thường và coi thường người khác. Ngôn ngữ của Đang bộc lộ rõ ràng bản chất tham lam, ích kỷ, và thiếu lòng vị tha.

Sự đối lập trong ngôn ngữ nói của hai nhân vật góp phần làm nổi bật chủ đề của truyện: Sự phân biệt giàu nghèo và những hệ lụy xã hội mà nó gây ra. Đồng thời, việc sử dụng ngôn ngữ nói giúp tăng cường tính chân thực, sinh động cho câu chuyện, khiến người đọc dễ dàng đồng cảm và suy ngẫm về số phận của những con người bất hạnh.

câu 5: Bài học rút ra từ câu chuyện:

Câu chuyện "Ba Người Bạn" của Nam Cao đã truyền tải thông điệp sâu sắc về sự đa chiều và phức tạp của con người. Chúng ta cần nhìn nhận mọi người dựa trên tổng thể hành trình và hoàn cảnh sống của họ, hơn là chỉ dựa vào một khoảnh khắc đơn lẻ. Điều quan trọng là thấu hiểu và tôn trọng sự khác biệt, chấp nhận sự đa dạng và trân trọng những giá trị riêng biệt của mỗi cá nhân.

ĐỀ 3 I. ĐỌC HIỂU (4,0 điểm) Đọc đoạn trích sau: (Lược một đoạn: Tỳ và Đang học chung lớp năm do thầy giáo Toàn – một giáo viên nổi tiếng dạy giỏi và nghiêm khắc – phụ trách. Tỳ là con nhà nghèo, Đa...