Y Phương là nhà thơ mang một tiếng nói riêng, rất đặc trưng cho dân tộc Tày. Thơ ông là tiếng lòng chân thật, gần gũi, bình dị nhưng tràn đầy tình yêu thương. Bài thơ "Nói với con" tiêu biểu cho phong cách sáng tác ấy của ông. Bài thơ đi vào lòng người đọc một thứ tình cảm gần gũi nhưng thiêng liêng và cao quý: tình cha con. Đó là tâm sự của một người cha dành cho con, là những điều mà cha muốn thổ lộ cho con nghe, con hiểu.
Trước hết, dường như không khí của ngày hội mùa xuân, của việc đón người con đầu lòng chào đời đã xua tan đi bao vất vả, cực nhọc của cha để lại trong lòng ông biết bao niềm tin, hi vọng về tương lai của đứa con bé bỏng. Từng bước chân của con được cha mẹ mừng vui đón nhận:
Chân phải bước tới cha
Chân trái bước tới mẹ
Một bước chạm tiếng nói
Hai bước tới tiếng cười
Con đang tập đi, từng bước đi chập chững của con đều có cha mẹ ở bên dìu đọa, nâng đỡ. Tiếng nói, tiếng cười của con bi bô cả nhà đều nghe, đều chúc phúc. Con sinh ra trong tình yêu thương của cha mẹ, trong nhịp sống lao động vui tươi của buôn làng. Đó là một cuộc sống giản dị, quen thuộc. Những người con của núi rừng nơi đây luôn sống gắn bó với nhau, cùng nhau trải qua nhiều gian khổ, khó khăn. Cha mẹ mong rằng các con sẽ luôn đoàn kết, giúp đỡ nhau. Điều kiện khó khăn, vất vả song niềm hạnh phúc mà lúc nào cũng ngập tràn.
Cả bản làng sống trong bầu không khí hòa hợp với thiên nhiên. Thiên nhiên nuôi dưỡng con người cả về tâm hồn, lối sống. Con đường cho các con đi, cái ăn cái mặc của các con...tất cả đều thuần khiết, tự nhiên như chính cuộc đời của những con người nơi đây. Chính điều đó khiến họ gắn bó mật thiết với quê hương, làng xóm.
Những người đồng mình là những con người vùng mình, người miền mình. Nói cụ thể hơn, đó là những người cùng sống trên một miền đất, cùng một quê hương, cùng một dân tộc. Với tình cảm thân thương, họ gắn bó keo sơn.
Không chỉ vậy, họ còn là những con người lao động cần cù, chịu khó, sống mạnh mẽ, khoáng đạt, gắn bó với quê hương. Từ đó, người cha mong muốn con mình sẽ kế tục và phát huy truyền thống tốt đẹp đó của người đồng mình.
Người cha biểu lộ tình cảm yêu thương, niềm tự hào với quê hương bằng những lời nói giản dị, mộc mạc, thấm đượm chất thơ. Không những thế, người cha còn mong muốn con mình kế thừa và phát huy những phẩm chất tốt đẹp của người đồng mình.
Người đồng mình tuy mộc mạc thô sơ nhưng giàu chí khí, niềm tin... Họ có sức sống mạnh mẽ, kiên cường, bền bỉ. Dù phải sống trong nghèo đói, khó khăn, những người đồng mình vẫn không nhụt chí, ý chí của họ vẫn vững chắc, tâm hồn của họ vẫn bay bổng.
Biết bao nhiêu thế hệ đã qua, những người đồng mình vẫn thủy chung, vẫn gắn bó với quê hương dù quê hương còn đói nghèo. Đủ thấy rằng người đồng mình có sức sống mãnh liệt đến mức nào! Người cha muốn con mình kế thừa lối sống tốt đẹp đó của người đồng mình. Và người cha cũng nhắc con rằng: Quê hương ta vốn có truyền thống cần cù trong lao động, chiến đấu kiên cường, dũng cảm. Con hãy ngẩng cao đầu kiêu hãnh về những truyền thống tốt đẹp đó, hãy lấy đó làm hành trang để vững bước vào đời.
Nhắc nhở con về những tình cảm đối với quê hương, với những người đồng mình là nhắc nhở con phải giữ lấy cái cội nguồn của cái nôi mà nuôi dưỡng tâm hồn, nhân cách của một con người. Một con người dù có đi đâu, làm gì, những ngày tháng sống trên cuộc đời này cũng giống như con cò trong câu ca dao xưa, vẫn luôn canh cánh trong lòng:
Con dù lớn vẫn là con của mẹ
Đi suốt cuộc đời, lòng mẹ vẫn theo con
Lời dặn dò, nhắn nhủ của người cha thật thiết tha, cảm động. Tình cảm, trách nhiệm của cha dành cho con thật sâu nặng, vĩ đại. Bằng những lời nói đầy ân tình, người cha đã gợi cho con về nỗi đau đớn, xót xa nhất trên đời, đó là sự chia cắt của tình cha con.
Để từ đó, người con càng khắc cốt ghi xương tình yêu thương của người cha dành cho mình. Lời thơ vừa tha thiết, vừa nghiêm khắc, khiến cho người con không thể không nhớ, không thực hiện. Bởi ở đằng sau lời nói của cha là cả một tấm lòng, là tình yêu bất diệt mà người cha dành cho con.
Bài thơ viết theo thể thơ tự do, số câu số chữ không khuôn chỉnh phù hợp với mạch cảm xúc tự nhiên. Nhịp thơ linh hoạt, gieo vần phách hợp lí tạo tiết tấu cho lời thơ. Ngôn ngữ thơ mộc mạc, đơn sơ, dễ hiểu, dung dị như lời nói hàng ngày. Đó là một yếu tố góp phần thể hiện "chất giọng tâm tình" của bài thơ. Đọc bài thơ, ta gặp gỡ một người cha giàu tình yêu thương, quan tâm đến con cái, mong muốn con lớn khôn, trưởng thành, trở thành một con người tốt. Giọng điệu thiết tha, trìu mến thay cho tấm lòng bao la của người cha dành cho con.
Với giọng điệu thiết tha, trìu mến, lời tâm tình của người cha trong bài thơ đã để lại những rung động sâu sắc trong lòng người đọc. Cảm ơn những lời nhắn nhủ tha thiết của người cha, mỗi chúng ta hãy luôn trân trọng những gì mà cuộc sống ban tặng, trân trọng tình cảm gia đình và hãy sống xứng đáng với những gì cha mẹ dành cho.