mô tả sự sinh trưởng và phát triển của rêu

Huy NguyenSự sinh trưởng và phát triển của rêu là một quá trình thú vị, trải qua nhiều giai đoạn và có những đặc điểm riêng biệt so với các nhóm thực vật bậc cao. Dưới đây là mô tả chi tiết:

1. Giai đoạn bào tử (Spores):

Rêu bắt đầu vòng đời của mình từ các bào tử rất nhỏ, thường có kích thước vài micromet.

Bào tử được hình thành trong các túi bào tử (sporangium) ở giai đoạn trưởng thành của cây rêu.

Khi bào tử chín, túi bào tử mở ra và giải phóng chúng vào môi trường xung quanh, thường nhờ gió, nước hoặc động vật nhỏ.

Bào tử có khả năng chịu đựng điều kiện khắc nghiệt nhất định và có thể tồn tại trong một thời gian dài cho đến khi gặp điều kiện thích hợp để nảy mầm.

2. Giai đoạn nguyên tơ (Protonema):

Khi gặp điều kiện thuận lợi về độ ẩm, ánh sáng và chất dinh dưỡng, bào tử sẽ nảy mầm.

Quá trình nảy mầm bắt đầu bằng việc bào tử hấp thụ nước và trương lên.

Sau đó, bào tử phát triển thành một cấu trúc dạng sợi hoặc dạng tấm mỏng, phân nhánh, có màu xanh lục gọi là nguyên tơ (protonema).

Nguyên tơ có chức năng quang hợp và hấp thụ chất dinh dưỡng từ môi trường.

Nguyên tơ có thể lan rộng trên bề mặt giá thể, tạo thành một lớp thảm mỏng.

Trên nguyên tơ sẽ xuất hiện các chồi (buds).

3. Giai đoạn cây rêu trưởng thành (Gametophyte):

Từ các chồi trên nguyên tơ sẽ phát triển thành cây rêu trưởng thành (gametophyte). Đây là giai đoạn chiếm ưu thế trong vòng đời của rêu (thể giao tử).

Cây rêu trưởng thành có cấu tạo đơn giản, thường bao gồm:Thân (stem): Thường nhỏ, thẳng đứng hoặc bò sát, có thể phân nhánh hoặc không.

Lá (leaves): Nhỏ, mỏng, thường chỉ có một lớp tế bào, không có gân lá thực sự. Lá có chức năng chính là quang hợp.

Rễ giả (rhizoids): Các sợi đơn bào hoặc đa bào mọc ra từ thân hoặc gốc, có chức năng bám vào giá thể và hấp thụ nước, chất dinh dưỡng (dù hiệu quả hấp thụ không cao như rễ thật ở thực vật bậc cao).

Cây rêu trưởng thành là thể giao tử, mang các cơ quan sinh sản hữu tính:Túi tinh (antheridia): Cơ quan sinh sản đực, sản sinh ra các tế bào tinh trùng có roi.

Túi trứng (archegonia): Cơ quan sinh sản cái, chứa một tế bào trứng.

4. Giai đoạn thụ tinh:

Khi có nước (ví dụ như mưa hoặc sương), các tế bào tinh trùng có roi sẽ bơi đến túi trứng.

Sự thụ tinh xảy ra khi một tế bào tinh trùng kết hợp với tế bào trứng, tạo thành hợp tử (zygote).

Quá trình thụ tinh phụ thuộc hoàn toàn vào môi trường nước.

5. Giai đoạn thể bào tử (Sporophyte):

Hợp tử không phát triển thành cây rêu trưởng thành ngay lập tức mà phát triển thành thể bào tử (sporophyte).

Thể bào tử ở rêu là ký sinh trên thể giao tử (cây rêu trưởng thành), nhận chất dinh dưỡng từ cây mẹ.

Thể bào tử thường có cấu tạo gồm:Chân (foot): Bám vào và hấp thụ chất dinh dưỡng từ thể giao tử.

Cuống (seta): Nâng túi bào tử lên cao.

Túi bào tử (sporangium): Nơi diễn ra quá trình giảm phân để hình thành các bào tử đơn bội.

Khi bào tử chín, túi bào tử mở ra và giải phóng bào tử, bắt đầu một chu kỳ mới.

Tóm lại, sự sinh trưởng và phát triển của rêu diễn ra theo chu kỳ luân phiên giữa hai thế hệ:

Thế hệ giao tử (gametophyte): Là giai đoạn cây rêu trưởng thành, có khả năng sinh sản hữu tính, chiếm ưu thế trong vòng đời.

Thế hệ bào tử (sporophyte): Phát triển từ hợp tử, ký sinh trên thể giao tử và thực hiện sinh sản vô tính bằng bào tử.

Quá trình này thể hiện sự thích nghi của rêu với môi trường sống ẩm ướt và vai trò tiên phong của chúng trong việc hình thành các lớp thực vật trên các bề mặt đá hoặc đất mới.