Câu 2. (4,0 điểm) Đó là một cái mộng văn chương. Đã có một thời, Điện châm chỉ đọc sách, viết vân. Điền nao nức muôn trở nên một văn sĩ. Điên sẽ ngưvên cam chịu tất cả những thiêu thốn, đọa đày mà văn...

Thu Hà

Nhân vật Điền trong đoạn trích từ truyện ngắn của Nam Cao là một hình tượng điển hình cho bi kịch của người trí thức tiểu tư sản trong xã hội cũ: nuôi mộng văn chương, lý tưởng sống đẹp đẽ nhưng bị thực tế nghiệt ngã vùi dập, giằng xé giữa khát vọng cá nhân và trách nhiệm với gia đình, xã hội.

Ban đầu, Điền hiện lên là một thanh niên đầy lý tưởng, khát vọng sống cao đẹp. Anh yêu văn chương, sẵn sàng hy sinh vật chất để theo đuổi ước mơ trở thành nhà văn. Điền từng tự hào nói với bạn rằng anh sẵn lòng từ chối một công việc ổn định lương cao nếu được sống với nghề viết. Ở Điền, ta thấy bóng dáng của những trí thức nghèo, giàu tinh thần, khát khao cống hiến, sống có lý tưởng và dám đánh đổi tiện nghi đời thường để giữ gìn nhân cách.

Thế nhưng, hiện thực cuộc sống đã nghiệt ngã đẩy lùi mộng tưởng ấy. Điền vẫn phải ăn, phải sống, trong khi văn chương không thể nuôi sống anh. Gia cảnh của Điền nghèo túng đến kiệt quệ: mẹ già vất vả kiếm sống, các em thất học, đói ăn, phải đi ở, đi xin, đi làm thuê. Lý tưởng của Điền, dù cao đẹp, cuối cùng vẫn buộc phải nhường chỗ cho bổn phận làm con, làm anh. Điền rẽ sang con đường làm nghề dạy học – một nghề ổn định nhưng thu nhập ít ỏi, chỉ đủ cầm cự qua ngày.

Bi kịch của Điền càng trở nên sâu sắc khi anh lập gia đình. Áp lực "cơm áo gạo tiền" ngày một lớn, từ "gia đình lớn" đến "gia đình nhỏ" đều đè nặng lên vai anh. Điền chẳng còn thời gian, tâm trí để sống cho ước mơ cá nhân. Những giấc mơ văn chương chỉ còn là nỗi tiếc nuối, là tiếng thở dài lặng lẽ trong lòng, và chính anh cũng hiểu rằng: "suốt đời Điền cũng không có tiền", đồng nghĩa với việc "suốt đời cũng không viết nữa".

Nam Cao đã rất tinh tế khi xây dựng hình tượng Điền như một người nghệ sĩ chân chính bị hiện thực tàn nhẫn bào mòn lý tưởng. Nhân vật Điền vừa khiến người đọc cảm thương, vừa là lời cảnh tỉnh về sự bế tắc, đau đớn của tầng lớp trí thức trong một xã hội bất công, đầy rẫy nghịch lý. Qua đó, nhà văn thể hiện sự xót xa, cảm thông sâu sắc với những con người sống tử tế, nhưng không thể sống đúng với ước mơ của mình vì gánh nặng mưu sinh.