Truyện ngắn "Gió lạnh đầu mùa" của nhà văn Thạch Lam là một tác phẩm tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật của ông. Truyện thể hiện rõ chủ đề về tình yêu thương và lòng nhân ái giữa con người trong hoàn cảnh khó khăn. Nhân vật chính là cậu bé Sơn, một đứa trẻ giàu lòng trắc ẩn, biết yêu thương và chia sẻ với những người xung quanh.
Trước tiên, ta thấy được sự ngây thơ, hồn nhiên của Sơn qua những chi tiết miêu tả về cậu bé. Sơn là một đứa trẻ giàu lòng trắc ẩn, biết yêu thương và chia sẻ với những người xung quanh. Khi thấy Hiên đứng co ro bên cột quán, trong gió lạnh chỉ mặc có manh áo rách tả tơi, Sơn chợt nhớ ra cảnh mẹ Hiên mất sớm, nhà nghèo túng nên chẳng có quần áo mới thay cho con. Ý nghĩ ấy khiến cậu bé cảm thấy thương xót cho cô bạn cùng xóm. Tình thương của Sơn dành cho Hiên thật chân thành, tha thiết. Cậu bé đã quyết định đem chiếc áo bông cũ của em Duyên cho Hiên mặc. Chiếc áo ấy là kỉ vật thiêng liêng của em gái cậu, nhưng vì thương Hiên, Sơn đã không ngần ngại tặng nó cho cô bé. Hành động ấy thể hiện tấm lòng nhân hậu, vị tha của cậu bé.
Không chỉ vậy, Sơn còn là một đứa trẻ giàu lòng nhân ái. Khi biết mẹ và vú già biết chuyện cậu cho Hiên áo, Sơn sợ hãi và lo lắng. Cậu bé sợ mẹ mắng, nhưng nỗi lo ấy nhanh chóng tan biến bởi tình yêu thương, sự đồng cảm với Hiên. Cậu bé hiểu rằng, nếu không có chiếc áo ấy, Hiên sẽ bị rét, bị ốm. Vì vậy, cậu bé đã quyết định nói thật với mẹ. Lời nói của Sơn: "Mẹ ơi, con xin lỗi mẹ. Con đã cho Hiên chiếc áo bông rồi ạ." đã khiến người đọc vô cùng xúc động. Đó là lời nói của một đứa trẻ biết nhận lỗi, biết yêu thương và chia sẻ với người khác.
Ngoài ra, nhân vật mẹ Sơn cũng là một nhân vật đáng chú ý. Bà là một người phụ nữ nhân hậu, hiền từ. Khi biết chuyện Sơn cho Hiên áo, bà không hề trách mắng con mà còn khen ngợi hành động của cậu bé. Bà cũng là người đã may chiếc áo ấm cho Hiên, thể hiện tấm lòng nhân ái của mình.
Như vậy, truyện ngắn "Gió lạnh đầu mùa" đã khắc họa thành công hình ảnh những đứa trẻ giàu lòng trắc ẩn, biết yêu thương và chia sẻ với những người xung quanh. Qua đó, tác giả Thạch Lam đã gửi gắm thông điệp ý nghĩa về tình yêu thương, lòng nhân ái giữa con người trong xã hội.
Về nghệ thuật, truyện ngắn "Gió lạnh đầu mùa" có cốt truyện đơn giản xoay quanh việc cho áo và đòi lại áo giữa lũ trẻ nghèo và con nhà giàu. Tuy nhiên, tác giả Thạch Lam đã khéo léo xây dựng tình huống truyện độc đáo, bất ngờ, gây ấn tượng sâu đậm trong lòng người đọc. Bên cạnh đó, tác giả cũng sử dụng ngôn ngữ nhẹ nhàng, giàu chất thơ, tạo nên bức tranh đời sống chân thực, sinh động.
Tóm lại, truyện ngắn "Gió lạnh đầu mùa" là một tác phẩm văn học giàu giá trị nhân văn. Tác phẩm đã góp phần khẳng định tài năng nghệ thuật của nhà văn Thạch Lam.