Hồ Dzếnh, một nhà thơ gốc Hoa, đã ghi dấu ấn trong lòng độc giả Việt Nam bằng những tác phẩm nhẹ nhàng, trữ tình, mang đậm nét dân dã. Thơ của ông không cầu kỳ, không phức tạp, mà lại rất gần gũi, dễ hiểu, nhưng vẫn toát lên vẻ đẹp tinh tế, sâu sắc. Bài thơ "Trưa Vắng" là một minh chứng cho phong cách sáng tác đặc trưng của Hồ Dzếnh, mang đến cho người đọc những cảm xúc nhẹ nhàng, man mác buồn.
Bài thơ mở đầu bằng hình ảnh "trưa hè", gợi lên cảm giác oi ả, buồn bã. Cái nắng trưa hè như nhuộm màu tâm trạng của nhân vật trữ tình, khiến cho không khí trở nên tĩnh lặng, cô đơn hơn bao giờ hết.
"Trưa hè trống vắng, gà gáy khuya
Nghe xao động nắng đồi nương
Chim kêu liu riu, bụi đường
Mây bay hiu hắt, gió lùa thưa thớt."
Khung cảnh thiên nhiên được miêu tả một cách sinh động, với những âm thanh quen thuộc của làng quê như tiếng gà gáy, tiếng chim hót, tiếng ve kêu. Tuy nhiên, những âm thanh ấy lại được cảm nhận qua tâm trạng buồn bã, cô đơn của nhân vật trữ tình, khiến cho cảnh vật cũng trở nên u buồn, vắng lặng.
"Nắng xuống trôn núi, khe sông lóng lánh
Lúa chín rung rinh, sóng lúa rì rào
Gió thổi, chim bay, lá rơi
Bướm lượn rập rờn, trời xanh ngắt."
Cảnh vật trong khổ thơ tiếp theo vẫn là những hình ảnh quen thuộc của làng quê Việt Nam, nhưng lại được nhìn qua đôi mắt trĩu nặng tâm tư của nhân vật trữ tình. Nắng xuống trôn núi, khe sông lóng lánh, lúa chín rung rinh, sóng lúa rì rào,... Tất cả đều gợi lên một khung cảnh thiên nhiên tươi đẹp, nhưng lại ẩn chứa nỗi buồn sâu thẳm.
"Tôi ngồi trên bãi, cỏ khô vàng
Chim kêu văng vẳng, trời cao lồng lộng
Lòng tôi se lại, nhớ thương ai
Nhớ về quê cũ, lòng bồi hồi."
Nhân vật trữ tình bắt đầu bộc lộ tâm trạng của mình. Lòng se lại, nhớ thương ai, nhớ về quê cũ, lòng bồi hồi. Những câu thơ ngắn gọn, súc tích nhưng lại chứa đựng biết bao nhiêu cảm xúc. Nhân vật trữ tình đang đối diện với sự chia lìa, mất mát trong tình yêu, khiến cho lòng anh ta trở nên trống trải, cô đơn.
"Trời cao lồng lộng, chim bay mỏi
Dừng chân bên trạm, nghỉ ngơi
Người đi xa vắng, lòng buồn
Nhớ về quê cũ, lòng bồi hồi."
Khổ thơ cuối cùng khép lại bài thơ với hình ảnh người lữ khách dừng chân bên trạm, nghỉ ngơi. Người đi xa vắng, lòng buồn, nhớ về quê cũ, lòng bồi hồi. Tâm trạng của nhân vật trữ tình được đẩy lên đỉnh điểm, anh ta muốn tìm kiếm một chỗ dựa, một nơi để trút bầu tâm sự, nhưng cuối cùng lại chỉ có thể tự ôm lấy nỗi buồn của mình.
Bài thơ "Trưa Vắng" của Hồ Dzếnh đã khắc họa thành công tâm trạng buồn bã, cô đơn của nhân vật trữ tình thông qua những hình ảnh thiên nhiên tươi đẹp nhưng lại mang đậm nỗi buồn. Bằng ngôn ngữ giản dị, mộc mạc, cùng với giọng điệu nhẹ nhàng, tha thiết, bài thơ đã chạm đến trái tim người đọc, khiến họ cảm nhận được những cung bậc cảm xúc tinh tế nhất.