Phân tích nhân vật Bà Bảy Nhiêu trong truyện ngắn Một lần và mãi mãi

Trong truyện ngắn Một lần và mãi mãi, nhà văn Lê Minh Khuê đã xây dựng thành công hình tượng bà Bảy Nhiêu – một người phụ nữ nông thôn miền Trung, đại diện cho số phận bất hạnh, những con người bị chiến tranh, định kiến và thời cuộc đẩy vào bi kịch. Qua nhân vật này, tác phẩm thể hiện sâu sắc tấm bi kịch của một con người từng yêu, từng hi sinh, từng đau khổ và cuối cùng chọn sống lặng lẽ trong dằn vặt và cô độc.

Bà Bảy Nhiêu là một người phụ nữ góa chồng, không con cái, sống đơn độc trong một căn nhà ở làng quê. Tuổi già, nghèo khó, không người thân thích, bà được biết đến là người “lặng lẽ, khó gần, thỉnh thoảng có vẻ hơi lẩm cẩm.” Người dân trong làng nhìn bà với cái nhìn đầy định kiến và nghi hoặc. Nhưng đằng sau vẻ ngoài kỳ dị và lặng lẽ ấy là cả một câu chuyện đời đau thương và cảm động.

Dưới lớp vỏ của sự khép kín, kỳ lạ là một người đàn bà từng có một quá khứ sôi nổi và mãnh liệt. Bà từng yêu một người lính cách mạng tên Tấn – người đã từng hứa cưới bà khi hòa bình. Bà yêu ông Tấn thật lòng, đợi chờ ông trong chiến tranh, tin tưởng và hi sinh cho lời hứa năm xưa.

Tình yêu của bà không chỉ là tình cảm nam nữ thông thường, mà còn là một niềm tin vào lý tưởng, vào cuộc sống, vào tương lai. Nhưng bi kịch bắt đầu khi chiến tranh qua đi, ông Tấn không quay lại tìm bà, mà lại cưới một người phụ nữ khác – một “người cán bộ nữ”, và điều đó đã giết chết niềm tin trong lòng bà Bảy Nhiêu.

Bị người mình yêu phản bội, bà Bảy Nhiêu rơi vào trầm cảm, tuyệt vọng. Nhưng bi kịch không chỉ dừng lại ở sự phản bội trong tình yêu – bà còn bị chính dân làng, nơi bà sinh sống và gắn bó, lên án và xa lánh. Họ gọi bà là “đồ hư hỏng”, “mê trai”, “theo đuôi cán bộ”,…

Không ai thèm hiểu bà đã yêu thật lòng như thế nào. Không ai biết bà đã đau khổ ra sao. Cả một xã hội nhỏ đầy định kiến đã dồn ép một con người đáng thương vào đường cùng, biến một người từng sống hết mình trở thành một cái bóng lặng lẽ, kỳ dị và cô độc.

Trong truyện, bà Bảy Nhiêu hiện lên như một bóng ma giữa đời thực: lặng lẽ, lạnh lùng, như xa cách với thế giới. Nhưng càng tiếp xúc với bà, nhân vật “tôi” (người kể chuyện) càng cảm nhận được trong bà là cả một biển trời dằn vặt và nỗi đau chưa thể nguôi ngoai.

Căn nhà bà ở âm u, lạnh lẽo như chính cuộc đời bà. Bà sống mà như không sống, không còn thiết tha điều gì, chỉ giữ lại những kỷ vật quá khứ – như giữ lại một phần bản thân từng yêu, từng tin tưởng, từng sống mãnh liệt. Điều này cho thấy nỗi đau của bà không chỉ là một lần – mà là mãi mãi.

Thông qua nhân vật này, Lê Minh Khuê không chỉ khắc họa một số phận bất hạnh mà còn gián tiếp phản ánh bi kịch của rất nhiều người phụ nữ trong chiến tranh và sau chiến tranh. Họ yêu, họ đợi chờ, họ hy sinh – nhưng rồi bị quên lãng, bị phủ nhận và phải sống trong cô đơn, tủi nhục.

Bà Bảy Nhiêu là một nhân vật “lạ” trong văn học thời hậu chiến – không hẳn là anh hùng, không được vinh danh, không có một kết thúc có hậu – nhưng lại vô cùng “người”. Ở bà hội tụ đầy đủ sự khổ đau, niềm tin đã mất, tình yêu dang dở và thân phận bị chối bỏ.

Lê Minh Khuê đã rất thành công khi xây dựng nhân vật bà Bảy Nhiêu bằng nghệ thuật ẩn dụ và đối lập. Bên ngoài là một người đàn bà “kỳ quái”, “hâm hâm dở dở”, nhưng bên trong là một tâm hồn đầy tổn thương. Nhà văn không kể lại toàn bộ quá khứ, mà để nhân vật từ từ bộc lộ qua ký ức, hành động, qua những chi tiết nhỏ nhặt như: ánh mắt, giọng nói, hay cách bà đối diện với những đứa trẻ.

Giọng văn của Lê Minh Khuê nhẹ nhàng, không lên án, không cảm thương quá mức – mà để người đọc tự cảm nhận sự xót xa và nỗi đau ngấm ngầm qua từng trang viết.

Nhân vật bà Bảy Nhiêu là một điểm nhấn đầy ám ảnh trong truyện ngắn Một lần và mãi mãi. Bà là hiện thân của một nỗi đau âm thầm, của sự đổ vỡ niềm tin, của những thân phận bị lãng quên. Qua đó, nhà văn đã thể hiện sự cảm thông sâu sắc với con người, đặc biệt là những người phụ nữ mang số phận nghiệt ngã trong chiến tranh và thời hậu chiến.

Câu chuyện của bà Bảy Nhiêu khiến ta không thể quên, vì đó là một bi kịch “một lần và mãi mãi” – không chỉ của riêng bà, mà của cả một lớp người bị lãng quên trong lịch sử.