Đỗ Trung Quân là một nhà thơ gắn bó tha thiết với quê hương. Ông đã gửi gắm tình yêu quê hương vào những trang thơ tràn đầy cảm xúc. Trong đó, tác phẩm "Quê hương" là một trong những bài thơ hay nhất của ông. Bài thơ đã gây ấn tượng sâu đậm trong lòng người đọc và gợi nhắc chúng ta về tình yêu quê hương.
Bài thơ được làm theo thể thơ tự do, số câu số chữ không cố định. Giọng thơ hồn nhiên, chân thành như lời tâm sự, kêu gọi của một đứa trẻ với những người chưa từng được tới quê của cậu bé:
"Quê hương là gì hở mẹ
Mà cô giáo dạy phải yêu
Quê hương là gì hở mẹ
Ai đi xa cũng nhớ nhiều"
Câu hỏi tu từ được sử dụng xuyên suốt bài thơ khiến giọng thơ trở nên thiết tha, day dứt. Ba lần câu hỏi "quê hương là gì?" được đặt ra. Đó là câu hỏi vô tận không lời đáp dù cô giáo đã giảng dạy rất chăm chỉ. Cuối cùng, cậu bé vẫn không thể hiểu hết nghĩa của hai từ "quê hương". Bởi vì quê hương là một khái niệm trừu tượng, rộng lớn và đa dạng. Nó bao gồm tất cả những gì thân thương, quen thuộc nhất với ta.
Để giải thích về quê hương, tác giả đã sử dụng một loạt các biện pháp tu từ như so sánh và điệp ngữ. Điều này giúp tăng cường hiệu quả diễn đạt, tạo nên sự lặp lại và nhấn mạnh tình yêu quê hương. Nhờ vậy, quê hương trở nên cụ thể và sinh động hơn trong mắt người đọc.
Những hình ảnh cụ thể như "chùm khế ngọt", "đường đi học", "con diều biếc", "con đò nhỏ", "cầu tre nhỏ", "hương hoa đồng cỏ nội", "hoa bí", "mồng tơi", "dâm bụt", "hoa sen"... đều gợi lên những kỷ niệm đẹp đẽ của tuổi thơ. Chúng gắn liền với những trải nghiệm và ký ức của mỗi người. Vì vậy, khi nhắc đến những hình ảnh này, chúng ta cảm thấy bồi hồi, xúc động.
Ngoài ra, tác giả còn sử dụng câu hỏi tu từ ở cuối bài thơ: "Quê hương là gì hở mẹ". Đây là một câu hỏi khó trả lời, bởi quê hương là một khái niệm trừu tượng, rộng lớn và đa dạng. Nó bao gồm tất cả những gì thân thương, quen thuộc nhất với ta.
Tóm lại, bài thơ "Quê hương" của Đỗ Trung Quân đã thể hiện tình yêu quê hương sâu sắc của tác giả. Qua những hình ảnh bình dị, thân thuộc, tác giả đã gợi lên trong lòng người đọc những kỷ niệm đẹp đẽ của tuổi thơ. Đồng thời, bài thơ cũng nhắc nhở chúng ta về trách nhiệm của mỗi người đối với quê hương, đất nước.