Bài tập 2: Đọc đoạn văn sau và trả lời các câu hỏi bên dưới: THỨC VỚI QUÊ HƯƠNG (1). Khuya lắm rồi, vừa đổi xong phiên gác Mưa rào rào nằm ngoài không ngủ được Nghe cuốc kêu hoài từ một đầm xa......

câu 1. Nhân vật trữ tình là người lính đang ở chiến trường, cảm hứng chủ đạo của bài thơ là sự nhớ nhung, mong muốn trở về quê hương.

câu 2. Thời gian, không gian mà người lính xuất hiện:

* Thời gian: Bài thơ diễn tả cảm xúc của người lính vào ban đêm, khi họ đang canh gác tại chiến trường. Thời gian được miêu tả qua hình ảnh "khuya lắm rồi", "mùa hạ sắp về" và tiếng mưa rơi.
* Không gian: Không gian được miêu tả qua hình ảnh "đầm xa", "cành cao", "đường trơn", "đồng ruộng", "con đường dài". Đây là không gian quen thuộc của người lính, nơi họ gắn bó với cuộc sống chiến đấu, với nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc.

Nỗi nhớ qua những câu thơ nào:

* Câu thơ thể hiện nỗi nhớ: "Nhớ lũ em giờ sơ tán nơi xa", "Thương mỗi cây ngô gốc sắn quê nhà", "Đùm bọc nhau đôi miền chiến đấu mấy chục năm rồi", "Lớn lên trong những năm đánh giặc lòng ta đẹp như là đất nước như gió vui rụng ngọn lá trên cành..."
* Những câu thơ này thể hiện sự nhớ nhung da diết của người lính đối với quê hương, gia đình, đồng đội và những kỷ niệm tuổi thơ. Nỗi nhớ ấy càng trở nên mãnh liệt hơn khi họ đang ở chiến trường, xa cách với tất cả những gì thân thuộc nhất.

câu 3. : Phương thức biểu đạt chính của bài thơ "Thức Với Quê Hương" là tự sự. Bài thơ kể lại cuộc sống hàng ngày của tác giả ở vùng nông thôn Việt Nam thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. Tác giả mô tả chi tiết những hoạt động thường nhật của mình, từ việc chăm sóc vườn rau, nuôi gà, cho đến việc tham gia vào công việc sản xuất nông nghiệp cùng bà con làng xóm. Qua đó, tác giả muốn thể hiện tình yêu quê hương tha thiết, lòng biết ơn đối với mảnh đất chôn rau cắt rốn và tinh thần lạc quan, kiên cường trước khó khăn gian khổ.

câu 4. Bài thơ "Thức Với Quê Hương" của Lưu Quang Vũ thể hiện tình cảm sâu sắc của tác giả đối với quê hương qua nhiều yếu tố nghệ thuật tinh tế. Dưới đây là phân tích chi tiết về cách mà các yếu tố hình thức góp phần tạo nên giá trị nội dung của bài thơ:

1. Thể thơ tự do:

* Phù hợp với nội dung: Bài thơ sử dụng thể thơ tự do linh hoạt, giúp tác giả dễ dàng bộc lộ cảm xúc chân thành, tự nhiên.
* Tác động: Tạo nên nhịp điệu nhẹ nhàng, du dương, gợi tả khung cảnh thiên nhiên thanh bình, êm ả của làng quê Việt Nam. Đồng thời, thể thơ tự do còn giúp tác giả diễn tả trọn vẹn những suy tư, trăn trở về cuộc sống, chiến tranh, và tình yêu quê hương.

2. Hình ảnh:

* Hình ảnh cụ thể: Những hình ảnh quen thuộc, gần gũi như "chùm nhãn", "cành cao", "mùa hè", "nhãn chín", "gió", "mưa", "con đường", "xe", "đèn pha", "bùn", "ngã", "súng", "vần thơ"...
* Ý nghĩa: Gợi lên bức tranh sinh động về cuộc sống thường nhật ở làng quê, đồng thời ẩn chứa những suy ngẫm sâu sắc về cuộc sống, chiến tranh, và tình yêu quê hương.

3. Từ ngữ:

* Từ ngữ giàu sức gợi: Như "rạo rực", "bồi hồi", "bâng khuâng", "xơ xác", "lội", "đi học", "lo lắng", "đùm bọc", "cháy", "yêu", "đồng đội", "thức", "quê hương".
* Tác động: Tăng cường tính biểu cảm cho bài thơ, làm nổi bật tâm trạng, cảm xúc của nhân vật trữ tình, đồng thời khơi gợi sự đồng cảm, chia sẻ của độc giả.

4. Biện pháp tu từ:

* Điệp ngữ: "Cuốc cuốc", "Con chim của nỗi bồi hồi", "Như nhãn thơm", "Như tia nắng sáng niềm tin giản dị".
* Tác động: Nhấn mạnh vào những hình ảnh, ý tưởng chủ đạo, tạo nên âm hưởng da diết, sâu lắng cho bài thơ, khiến người đọc cảm nhận rõ nét hơn tình cảm tha thiết, mãnh liệt của tác giả dành cho quê hương.

Kết luận:

Sự kết hợp hài hòa giữa thể thơ tự do, hình ảnh, từ ngữ, và biện pháp tu từ đã tạo nên một bài thơ đầy cảm xúc, thể hiện tình yêu quê hương sâu sắc, nồng nàn của tác giả. Qua đó, bài thơ khẳng định vai trò quan trọng của quê hương trong tâm hồn mỗi con người, đồng thời khích lệ tinh thần yêu nước, quyết tâm bảo vệ Tổ quốc.

câu 5. Bài thơ "Thức với quê hương" của Lưu Quang Vũ là một tác phẩm tiêu biểu cho chủ đề tình yêu quê hương, đất nước trong thời kì kháng chiến chống Mĩ cứu nước. Bài thơ được sáng tác vào năm 1967, khi cuộc kháng chiến đang ở giai đoạn cam go, ác liệt. Bài thơ thể hiện tình yêu quê hương tha thiết, nồng nàn của người lính trẻ trong đêm khuya thanh vắng.

Mở đầu bài thơ, tác giả đã vẽ nên khung cảnh đêm khuya thanh vắng, tĩnh lặng. Tiếng mưa rơi tí tách, đều đều như tiếng thở dài của người lính trẻ. Trong không gian ấy, tiếng cuốc kêu hoài càng thêm da diết, khắc khoải. Tiếng cuốc là tiếng lòng của người lính trẻ đang nhớ về quê hương, gia đình, bạn bè.

Tiếp theo, tác giả đã miêu tả mùa hè đến mang theo những hình ảnh quen thuộc của làng quê: nhãn chín, ánh nắng, nhựa sống căng tràn. Những hình ảnh ấy gợi lên trong lòng người lính trẻ bao nhiêu kỉ niệm đẹp đẽ về quê hương.

Hình ảnh so sánh "nhãn thức ta cũng bồi hồi trong đêm" là một hình ảnh độc đáo, giàu sức gợi. Nó thể hiện sự gắn bó, yêu mến của người lính trẻ với quê hương.

Trong khổ thơ thứ ba, tác giả đã bộc lộ nỗi nhớ về quê hương, gia đình, bạn bè. Người lính trẻ nhớ về những kỉ niệm tuổi thơ, những ngày tháng bình yên bên gia đình, bạn bè. Đồng thời, người lính trẻ cũng xót xa, thương cảm trước hoàn cảnh khó khăn của quê hương, đất nước.

Cuối cùng, tác giả đã khẳng định tinh thần chiến đấu của người lính trẻ. Dù phải xa quê hương, nhưng người lính trẻ vẫn luôn hướng về quê hương, đất nước. Người lính trẻ nguyện chiến đấu đến hơi thở cuối cùng để bảo vệ quê hương, đất nước thân yêu.

Bài thơ "Thức với quê hương" là một bài thơ hay, giàu cảm xúc. Bài thơ đã thể hiện thành công tình yêu quê hương tha thiết, nồng nàn của người lính trẻ trong đêm khuya thanh vắng. Bài thơ cũng là lời nhắn nhủ của tác giả tới thế hệ trẻ hôm nay cần có trách nhiệm với Tổ quốc, luôn sẵn sàng cống hiến khi Tổ quốc cần.