Nguyễn Minh Châu là một cây bút xuất sắc của nền văn xuôi Việt Nam thời kì đổi mới. Ông luôn trăn trở về sứ mệnh của người nghệ sĩ trong hành trình dài rộng của dân tộc, luôn khát khao kiếm tìm, phát hiện, nâng niu cái đẹp. Trong số những tác phẩm nổi tiếng của ông, chúng ta không thể không nhắc đến Mảnh trăng cuối rừng. Truyện ngắn này đã khắc họa thành công hình ảnh những người lính lái xe trên tuyến đường Trường Sơn trong những năm tháng kháng chiến chống Mỹ ác liệt.
Truyện ngắn Mảnh trăng cuối rừng được viết năm 1970, in trong tập truyện ngắn Những vùng trời khác nhau (1971). Nhân vật chính của tác phẩm là Nguyệt và Lãm cùng với tình huống gặp gỡ bất ngờ trên chuyến xe quân sự. Qua cuộc gặp gỡ ấy, vẻ đẹp của những người lính lái xe Trường Sơn càng thêm tỏa sáng.
Nguyệt và Lãm là hai nhân vật trung tâm của tác phẩm, đại diện cho vẻ đẹp của thế hệ trẻ Việt Nam trong những năm tháng kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Về nhân vật Nguyệt, cô gái này được miêu tả là xinh đẹp, duyên dáng, thanh cao và thuần khiết như một đóa sen vừa nở. Vẻ đẹp của Nguyệt khiến cho Lãm, người lái xe bên cạnh, phải say đắm ngay từ cái nhìn đầu tiên. Khi biết có một cô gái ngồi chung xe, anh vui mừng khôn xiết, cố gắng nhìn trộm Nguyệt qua gương chiếu hậu. Dù chưa từng gặp mặt, chỉ nghe giọng nói thôi nhưng trái tim Lãm đã bị hạ gục.
Không chỉ xinh đẹp, Nguyệt còn rất thông minh, nhanh nhẹn và tháo vát. Khi mới lên xe, cô đã nhanh chóng làm quen với mọi người, sắp xếp đồ đạc gọn gàng. Cô cũng rất lạc quan, dũng cảm, sẵn sàng lên đường khi tổ trinh sát gọi. Trên đường đi, cô bị bom đạn làm cho ướt sũng nhưng vẫn giữ được thái độ bình tĩnh, thậm chí còn pha trò đùa để động viên mọi người.
Về nhân vật Lãm, anh là một chàng trai trẻ tuổi, mang trong mình nhiệt huyết của tuổi trẻ và lòng yêu nước nồng nàn. Anh có đôi mắt to, sâu thẳm, nghiêm nghị, ánh mắt ấy toát lên vẻ cương trực, thẳng thắn. Mái tóc bồng lên trong gió của Lãm khiến cho anh càng thêm lãng tử, phong trần. Không chỉ vậy, Lãm còn là một người rất dũng cảm, gan dạ. Anh đã từng lái xe qua những cung đường hiểm trở nhất, đối mặt với bom đạn, khói lửa mà không hề nao núng.
Trong Mảnh trăng cuối rừng, tình huống truyện được xây dựng vô cùng độc đáo. Đó là cuộc gặp gỡ tình cờ giữa Nguyệt và Lãm trên chuyến xe quân sự. Họ chỉ trao đổi với nhau qua vài câu nói bâng quơ, nhưng lại khiến cho cả hai đều nhớ thương đối phương da diết. Đến khi chia tay, họ mới biết rằng mình đã hiểu lầm về nhau. Tình huống này đã góp phần làm nổi bật vẻ đẹp tâm hồn của hai nhân vật chính.
Ngoài ra, tác phẩm còn gây ấn tượng bởi lối kể chuyện độc đáo, hấp dẫn. Tác giả đã sử dụng ngôi kể thứ nhất, qua lời kể của nhân vật Lãm, giúp cho câu chuyện trở nên chân thực, sinh động hơn. Đồng thời, việc sử dụng ngôn ngữ giản dị, gần gũi cũng góp phần làm tăng thêm sức hấp dẫn cho tác phẩm.
Có thể thấy, Mảnh trăng cuối rừng là một tác phẩm xuất sắc của Nguyễn Minh Châu. Tác phẩm đã khắc họa thành công hình ảnh những người lính lái xe trên tuyến đường Trường Sơn trong những năm tháng kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Họ là những người con ưu tú của đất nước, mang trong mình lí tưởng cao đẹp, sẵn sàng hy sinh vì Tổ quốc.