Để viết một bài văn nghị luận hay, đạt hiệu quả cao thì bước đầu tiên chúng ta cần làm đó là lập dàn ý. Lập dàn ý sẽ giúp chúng ta triển khai đầy đủ các ý, tránh sót ý và giúp bài văn trở nên mạch lạc, rõ ràng hơn. Khi lập dàn ý, chúng ta cần chú ý tới hai yếu tố chính đó là bố cục và nội dung.
Về bố cục, một bài văn nghị luận thường có bố cục ba phần: mở bài, thân bài, kết bài. Phần mở bài giới thiệu vấn đề cần bàn luận và thể hiện quan điểm của người viết về vấn đề đó. Phần thân bài triển khai lần lượt các luận điểm, lí lẽ, bằng chứng theo một trình tự hợp lí. Phần kết bài khẳng định lại quan điểm của người viết và đưa ra những lời khuyên, lời nhắn nhủ,...
Về nội dung, khi viết bài văn nghị luận, chúng ta cần lưu ý những điều sau:
- Trước hết, cần xác định rõ vấn đề cần bàn luận. Vấn đề đó là gì? Nó đang được đặt ra trong cuộc sống như thế nào?
- Sau khi xác định được vấn đề cần bàn luận, chúng ta cần tìm hiểu thật kĩ về vấn đề đó. Chúng ta có thể tìm hiểu qua sách báo, internet, hoặc qua những trải nghiệm thực tế của bản thân. Việc tìm hiểu kĩ về vấn đề sẽ giúp chúng ta có cái nhìn toàn diện về vấn đề, từ đó đưa ra những nhận xét, đánh giá chính xác.
- Tiếp theo, chúng ta cần lựa chọn phương pháp lập luận phù hợp. Có nhiều phương pháp lập luận khác nhau như: chứng minh, phân tích, giải thích, so sánh, đối chiếu, bác bỏ, bình luận,... Tùy theo từng vấn đề mà chúng ta có thể lựa chọn phương pháp lập luận phù hợp.
- Bên cạnh đó, chúng ta cũng cần chú ý đến tính mạch lạc và liên kết trong bài viết. Các ý trong bài viết cần được sắp xếp một cách hợp lí, logic, tạo thành một chuỗi thống nhất. Ngoài ra, chúng ta cũng cần sử dụng các từ nối để tạo sự liên kết giữa các ý.
- Về ngôn ngữ, chúng ta cần lựa chọn ngôn ngữ phù hợp với đối tượng đọc và phong cách viết của mình. Ngôn ngữ trong bài văn nghị luận cần đảm bảo tính chính xác, rõ ràng, dễ hiểu.
- Mỗi đoạn văn chỉ nên tập trung vào một khía cạnh cụ thể của vấn đề. Điều này sẽ giúp bài viết trở nên mạch lạc và dễ hiểu hơn.
- Câu chủ đề là câu nêu rõ ý chính của đoạn văn. Câu chủ đề thường nằm ở đầu hoặc cuối đoạn văn.
- Dẫn chứng là những ví dụ cụ thể, sinh động để minh họa cho luận điểm, lí lẽ, bằng chứng. Dẫn chứng cần được lựa chọn sao cho tiêu biểu, xác thực, được nhiều người biết đến.
- Lý lẽ là những lí giải, phân tích để làm sáng tỏ luận điểm, lí lẽ, bằng chứng. Lý lẽ cần được đưa ra một cách thuyết phục, dựa trên cơ sở khoa học.
- Bằng chứng là những sự kiện, số liệu, trích dẫn,... để chứng minh cho luận điểm, lí lẽ, bằng chứng. Bằng chứng cần được đưa ra một cách chân thực, khách quan.
- Giọng văn trong bài văn nghị luận cần thể hiện thái độ trân trọng, khách quan, không áp đặt suy nghĩ cá nhân lên người đọc.