Cân bằng tự nhiên là gì? Cân bằng tự nhiên được thể hiện nhue thế nào trong quần xả và quần thể?

Chào bạn, câu hỏi của bạn rất hay!

Cân bằng tự nhiên là trạng thái ổn định tương đối của các yếu tố và quá trình trong tự nhiên, nơi mà các thành phần của hệ sinh thái (sinh vật, môi trường vật lý, hóa học) tương tác và duy trì một sự cân đối động. Trong trạng thái cân bằng, các quần thể sinh vật có kích thước tương đối ổn định, các chu trình vật chất và dòng năng lượng diễn ra một cách điều hòa, và môi trường không bị suy thoái nghiêm trọng.

Cân bằng tự nhiên được thể hiện như thế nào trong quần xã và quần thể?

Trong quần thể:

• Kích thước quần thể ổn định tương đối: Số lượng cá thể trong quần thể có thể dao động theo mùa hoặc theo chu kỳ nhất định, nhưng nhìn chung vẫn duy trì ở một mức độ nhất định, không tăng trưởng hoặc suy giảm đột ngột và không kiểm soát. Điều này đạt được thông qua sự cân bằng giữa tỷ lệ sinh sản và tỷ lệ tử vong, cũng như sự di cư (nhập cư và xuất cư).
• Cấu trúc quần thể ổn định: Tỷ lệ giới tính, thành phần tuổi và sự phân bố cá thể trong không gian duy trì ở mức tương đối ổn định, phản ánh sự thích nghi của quần thể với môi trường sống.

Trong quần xã:

• Thành phần loài ổn định tương đối: Số lượng và sự đa dạng của các loài trong quần xã duy trì ở mức độ tương đối ổn định. Các loài có mối quan hệ tương hỗ, cạnh tranh, ký sinh... tạo thành một mạng lưới tương tác phức tạp, giúp duy trì sự cân bằng.
• Mật độ các quần thể ổn định: Mật độ của từng quần thể trong quần xã dao động trong một phạm vi nhất định, không có loài nào chiếm ưu thế tuyệt đối hoặc bị loại bỏ hoàn toàn (trong điều kiện tự nhiên).
• Các chu trình sinh địa hóa diễn ra ổn định: Các chu trình tuần hoàn vật chất như chu trình nước, cacbon, nitơ, photpho... diễn ra một cách liên tục và cân bằng, đảm bảo nguồn tài nguyên cho các sinh vật trong quần xã.
• Dòng năng lượng ổn định: Năng lượng mặt trời được chuyển hóa qua các bậc dinh dưỡng một cách hiệu quả, duy trì sự sống và hoạt động của toàn bộ quần xã.
• Khả năng tự điều chỉnh: Khi có những tác động từ bên ngoài (ví dụ như thay đổi nhỏ về môi trường), quần xã có khả năng tự điều chỉnh để trở lại trạng thái cân bằng ban đầu hoặc thiết lập một trạng thái cân bằng mới.

Ví dụ, trong một khu rừng tự nhiên:

• Quần thể: Số lượng cây gỗ lớn có xu hướng ổn định qua nhiều năm, số lượng động vật ăn cỏ và động vật ăn thịt cũng duy trì ở mức tương đối cân bằng.
• Quần xã: Sự đa dạng của các loài cây, loài động vật, vi sinh vật được duy trì. Các mối quan hệ như cây cung cấp thức ăn cho động vật ăn cỏ, động vật ăn thịt kiểm soát số lượng động vật ăn cỏ, vi sinh vật phân hủy chất hữu cơ... tạo nên sự cân bằng. Khi một loài nào đó phát triển quá mạnh, các yếu tố tự nhiên như dịch bệnh, thiếu thức ăn, hoặc sự gia tăng của kẻ thù sẽ giúp kiểm soát số lượng của chúng.