Câu 1:
Giải thích: Mùa lũ là thời kỳ nước sông dâng cao do lượng mưa lớn hoặc tuyết tan nhiều, làm tăng lượng nước chảy vào sông. Nguồn cung cấp nước sông chủ yếu phụ thuộc vào lượng mưa, tuyết tan và nước ngầm. Mùa lũ giúp bổ sung và duy trì nguồn nước sông, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng cung cấp nước cho các vùng hạ lưu. Ngoài mùa lũ, nguồn nước giảm do lượng mưa ít và nước ngầm không đủ bù đắp.
Đáp án: Mùa lũ là thời điểm nguồn cung cấp nước sông dồi dào nhất, còn ngoài mùa lũ nguồn nước sông thường giảm, phụ thuộc nhiều vào lượng mưa và nước ngầm.
Câu 2:
Giải thích: Sự phân hóa đa dạng của động vật và thảm thực vật giữa các đới khí hậu thể hiện qua sự thích nghi với điều kiện môi trường khác nhau:
- Thảm thực vật:
+ Đới nóng: rừng mưa nhiệt đới, rừng nhiệt đới gió mùa, xa van với nhiều loài cây đặc trưng như giáng hương, lim, cỏ chịu hạn.
+ Đới ôn hòa: rừng lá rộng, rừng lá kim, thảo nguyên với các cây thích nghi khí hậu ôn đới.
+ Đới lạnh: thảm thực vật đài nguyên gồm rêu, địa y chịu lạnh và gió mạnh.
- Động vật:
+ Đới nóng: khỉ, trăn, chim nhiệt đới; sư tử, ngựa, linh dương ở xa van.
+ Đới ôn hòa: nai, hươu, gấu nâu có thể di chuyển theo mùa.
+ Đới lạnh: gấu trắng, ngỗng trời thích nghi bằng ngủ đông hoặc di cư.
+ Sa mạc: lạc đà, rắn, bò cạp chịu nóng hạn.
Đáp án: Ví dụ cho thấy sự đa dạng và thích nghi phong phú của thực vật và động vật tại các đới khí hậu khác nhau trên lục địa.
Câu 3:
Giải thích:
- Đặc điểm rừng nhiệt đới:
+ Khí hậu nóng ẩm quanh năm, nhiệt độ 25-27°C, lượng mưa trên 2000 mm/năm, phân bố đều.
+ Đa dạng sinh học phong phú, nhiều loài thực vật, động vật quý hiếm.
+ Cấu trúc rừng nhiều tầng tán tạo môi trường sống đa dạng.
+ Đất nghèo dinh dưỡng nhưng lớp mùn dày và giàu hữu cơ.
+ Vai trò quan trọng trong điều hòa khí hậu, bảo vệ nguồn nước, duy trì đa dạng sinh học và hấp thụ CO2.
- Hành động bảo vệ rừng nhiệt đới:
+ Nâng cao nhận thức, giáo dục bảo vệ rừng.
+ Hạn chế khai thác gỗ trái phép, sử dụng tài nguyên hợp lý.
+ Tham gia trồng và phục hồi rừng.
+ Giảm sử dụng sản phẩm gây hại đến rừng.
+ Tham gia tổ chức bảo vệ môi trường và báo cáo hành vi phá rừng trái phép.
Đáp án: Rừng nhiệt đới có khí hậu nóng ẩm, đa dạng sinh học cao; để bảo vệ cần nâng cao ý thức, hạn chế khai thác, trồng rừng và tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường.
Câu 4:
Giải thích: Phân bố dân cư trên thế giới không đều do nhiều yếu tố:
- Tập trung ở vùng thuận lợi tự nhiên như đồng bằng, ven biển, lưu vực sông lớn có đất màu mỡ, khí hậu ôn hòa, nguồn nước dồi dào.
- Ảnh hưởng của điều kiện kinh tế – xã hội: vùng phát triển kinh tế, có việc làm và hạ tầng tốt thu hút dân cư.
- Lịch sử và văn hóa: các khu vực phát triển lâu đời, trung tâm văn hóa, chính trị có mật độ dân số cao.
- Xu hướng đô thị hóa: dân cư tập trung ở thành phố lớn do cơ hội việc làm và dịch vụ.
- Các vùng khắc nghiệt như sa mạc, vùng cực, rừng rậm có mật độ dân số thấp hoặc gần như không có người ở.
Đáp án: Dân cư thế giới phân bố không đều, tập trung chủ yếu ở các vùng thuận lợi tự nhiên và kinh tế, với xu hướng tăng mật độ ở đô thị và giảm ở nông thôn.