Sao băng, hay còn gọi là sao sa trong tiếng Anh, là đường nhìn thấy của các thiên thạch khi chúng đi vào bầu khí quyển Trái Đất với tốc độ lớn (khoảng 100 000 km/h). Lực ma sát của không khí đốt cháy thiên thạch làm nó phát sáng khi di chuyển.
Thiên thạch có nguồn gốc từ bụi vũ trụ, mạnh vụn từ sao chổi hoặc các tiểu hành tinh. Chúng ta có thể nhìn thấy sao băng là vì lượng nhiệt phát sinh do áp suất khi các thiên thạch đi vào khí quyển. Hầu hết các thiên thạch bị đốt cháy trước khi chạm vào mặt đất. Tuy nhiên, nếu có kích thước lớn, chúng có thể rơi xuống và tạo nên những hố lòng chảo sâu trên lục địa.
Khi nhắc đến sao băng, không thể không đề cập đến mưa sao băng, một hiện tượng tự nhiên vô cùng thú vị. Mưa sao băng xảy ra khi có nhiều sao băng xuất hiện đồng thời hoặc nối tiếp nhau từ chung một điểm xuất phát trên bầu trời. Nguyên nhân chính gây ra mưa sao băng là do các sao chổi - những vật thể quay quanh Mặt Trời và chuyển động quanh trục của chúng.
Các sao chổi này bao gồm băng, bụi và đá, và chúng di chuyển quanh Mặt Trời theo quỹ đạo hyperbol hoặc elip rất dẹt. Khi sao chổi chuyển động đến gần Mặt Trời, nó sẽ bị tan ra tạo thành những dải bụi trên quỹ đạo của mình. Nếu một ngôi sao chổi đi qua gần Trái Đất, các bụi khí của nó sẽ bay vào khí quyển làm xuất hiện rất nhiều sao băng nhỏ, gây ra mưa sao băng.
Mỗi trận mưa sao băng có thể kéo dài trong nhiều ngày, tuy nhiên, khoảng thời gian mà sao băng xuất hiện nhiều nhất lại khá ngắn. Trong khoảng cực điểm, số lượng sao băng quan sát được có thể lên đến mười hoặc một trăm, hay nhiều hơn. Đôi lúc, còn có những trận mưa sao băng dày đặc, mật độ có thể lên đến hàng nghìn hay thậm chí hàng chục nghìn sao mỗi giờ. Cơn mưa sao băng như vậy được gọi là bão sao băng.
Trên bầu trời sẽ xuất hiện những vệt sáng dài, lấp lánh và di chuyển rất nhanh. Nhìn từ Trái Đất, những vệt sáng này thường xuất hiện ngẫu nhiên khắp bầu trời, nhưng thật ra chúng lại xuất phát từ chung một điểm, được gọi là tâm điểm của mưa sao băng.
Nếu quan sát được sao băng trong cơn mưa sao băng, bạn sẽ dễ dàng nhận thấy hầu hết các sao băng đều xuất phát từ một khu vực nhất định trên bầu trời. Đó chính là vị trí của tâm điểm của mưa sao băng.
Những cơn mưa sao băng được đặt tên bởi các nhà thiên văn học, và cái tên đó thường được lấy dựa trên tên của chòm sao mà tâm điểm của mưa sao băng nằm trong. Ví dụ, nếu mưa sao băng có tâm điểm nằm trong chòm sao Thiên Long, thì mưa sao băng này sẽ được gọi là mưa sao băng Thiên Long.
Để quan sát được mưa sao băng, chúng ta cần xác định được hướng của các chòm sao. Sau đó, chọn nơi quan sát phù hợp, tránh xa ánh đèn thành phố, khói bụi và ô nhiễm không khí. Ngoài ra, cần lưu ý rằng, thời gian chờ đợi để bắt gặp sao băng không dài, vì vậy, hãy kiên nhẫn và giữ tinh thần thoải mái. Hãy nhớ, đôi mắt của chúng ta cần thời gian để quen dần với bóng tối, vì vậy, hãy đợi vài phút sau khi chắn tầm nhìn rồi mới bắt đầu tìm kiếm sao băng.
Tuy nhiên, việc quan sát sao băng còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác như: mây, độ ô nhiễm không khí, ánh sáng của trăng... Vì vậy, không phải lúc nào cũng có thể nhìn thấy sao băng.
Tóm lại, sao băng là một hiện tượng tự nhiên đẹp mắt và kỳ diệu, mang đến cho con người những trải nghiệm tuyệt vời. Mưa sao băng, với những vệt sáng lấp lánh trên bầu trời đêm, luôn khiến chúng ta say mê và mong chờ.