Câu 1: Đánh giá công lao của nhà Nguyễn.
- Công lao thống nhất đất nước:Sau nhiều thế kỷ chia cắt, đặc biệt là thời Trịnh - Nguyễn phân tranh, nhà Nguyễn đã từng bước chinh phục và thống nhất lãnh thổ Đại Việt, đặt nền móng cho quốc gia Việt Nam hiện đại.
- Việc Gia Long lên ngôi và thành lập triều Nguyễn đánh dấu một giai đoạn ổn định và thống nhất sau nhiều biến động.
- Xây dựng và củng cố bộ máy nhà nước:Nhà Nguyễn đã xây dựng một hệ thống hành chính trung ương tập quyền tương đối hoàn chỉnh, với các bộ, viện, cơ quan chuyên trách.
- Ban hành luật pháp (Bộ luật Gia Long) nhằm duy trì trật tự xã hội.
- Tổ chức lại hệ thống hành chính địa phương, phân chia lại đơn vị hành chính.
- Phát triển kinh tế (trong giai đoạn đầu):Khuyến khích khai hoang, phục hồi sản xuất nông nghiệp sau chiến tranh.
- Chú trọng phát triển giao thương, mở rộng các hoạt động buôn bán trong nước và với nước ngoài (trong giai đoạn trước khi Pháp xâm lược).
- Xây dựng các công trình thủy lợi phục vụ sản xuất nông nghiệp.
- Đóng góp vào văn hóa:Xây dựng Kinh đô Huế trở thành một trung tâm văn hóa lớn với các công trình kiến trúc độc đáo, mang đậm dấu ấn Việt Nam.
- Phát triển giáo dục, dù còn mang tính chất Nho học truyền thống.
- Bảo tồn và phát triển các loại hình nghệ thuật truyền thống như nhã nhạc cung đình Huế.
- Có những đóng góp nhất định trong lĩnh vực sử học, địa lý.
- Mở rộng và bảo vệ lãnh thổ (trong giai đoạn đầu):Tiến hành khai thác vùng đất phía Nam.
- Có những hoạt động quản lý và khẳng định chủ quyền đối với các vùng biển và hải đảo, bao gồm cả Hoàng Sa và Trường Sa (sẽ được nói rõ hơn ở câu 2).
Tuy nhiên, cũng cần nhìn nhận những hạn chế:
- Chính sách bảo thủ, khép kín vào giai đoạn sau, cản trở sự phát triển và hội nhập với thế giới.
- Sự suy yếu của nhà nước vào cuối thế kỷ XIX, tạo điều kiện cho Pháp xâm lược.
- Những bất cập trong quản lý xã hội, đời sống nhân dân còn nhiều khó khăn.
Câu 2: Quá trình thực thi chủ quyền đối với hai quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa của nhà Nguyễn.
- Các hoạt động quản lý và khai thác từ trước thời Nguyễn:Nhắc lại các hoạt động của các chúa Nguyễn trước đó trong việc cử người ra Hoàng Sa và Trường Sa để khai thác tài nguyên và khẳng định chủ quyền.
- Sự tiếp tục và tăng cường quản lý dưới thời nhà Nguyễn:Cử các đội Hoàng Sa và Bắc Hải: Duy trì và tăng cường việc cử các đội này ra hai quần đảo để khai thác sản vật, đo đạc, vẽ bản đồ và thực hiện các nhiệm vụ quản lý.
- Xây dựng công trình: Dựng bia chủ quyền, xây miếu thờ, trồng cây trên các đảo.
- Ghi chép trong sử sách và bản đồ: Các ghi chép trong các bộ sử chính thống của nhà Nguyễn (ví dụ: Đại Nam thực lục, Khâm định Việt sử thông giám cương mục) và các bản đồ cổ (ví dụ: Đại Nam nhất thống toàn đồ) đều thể hiện rõ chủ quyền của Việt Nam đối với Hoàng Sa và Trường Sa.
- Thực thi luật pháp: Áp dụng luật pháp của nhà nước đối với các hoạt động diễn ra trên hai quần đảo.
- Tuần tra và kiểm soát: Cử các đội thuyền đi tuần tra, kiểm soát vùng biển, bảo vệ chủ quyền.
- Tính liên tục và nhất quán: Quá trình thực thi chủ quyền này diễn ra một cách liên tục và nhất quán dưới nhiều đời vua nhà Nguyễn, khẳng định chủ quyền không thể chối cãi của Việt Nam.
Câu 3: Thái độ chống Pháp của nhân dân khi thực dân Pháp xâm lược Việt Nam.
- Giai đoạn đầu xâm lược (1858 - cuối thế kỷ XIX):Kháng cự tự phát: Ngay khi Pháp tấn công, nhân dân ở các địa phương đã tự động đứng lên chống trả quyết liệt (ví dụ: ở Đà Nẵng, Gia Định).
- Các phong trào vũ trang: Nổ ra nhiều phong trào kháng chiến vũ trang mạnh mẽ dưới sự lãnh đạo của các sĩ phu yêu nước (ví dụ: phong trào Cần Vương, các cuộc khởi nghĩa của Trương Định, Nguyễn Trung Trực, Hoàng Hoa Thám...).
- Tinh thần yêu nước và bất khuất: Nhân dân thể hiện tinh thần yêu nước sâu sắc, ý chí quyết tâm bảo vệ độc lập dân tộc, không chịu khuất phục trước sức mạnh của kẻ thù.
- Sự đoàn kết: Dù gặp nhiều khó khăn và thiếu sự lãnh đạo thống nhất, nhân dân từ mọi tầng lớp đã thể hiện sự đoàn kết trong cuộc chiến chống xâm lược.
- Các hình thức đấu tranh đa dạng:Khởi nghĩa vũ trang: Hình thức đấu tranh chủ yếu trong giai đoạn này.
- Đấu tranh bất bạo động: Các hình thức phản đối khác như đốt phá, trốn tránh sự cai trị của Pháp, truyền bá tư tưởng yêu nước.
- Văn thơ yêu nước: Các tác phẩm văn học, thơ ca thể hiện lòng yêu nước, căm thù giặc và ý chí chiến đấu của nhân dân.
- Sự hạn chế và thất bại: Do thiếu sự lãnh đạo thống nhất, vũ khí thô sơ và sự chênh lệch về lực lượng, các phong trào kháng chiến cuối cùng đều thất bại. Tuy nhiên, tinh thần yêu nước và ý chí đấu tranh của nhân dân đã để lại một di sản quý báu cho các thế hệ sau.
Câu 4: Giới thiệu về một thành tựu văn hóa của nhà Nguyễn.
Bạn có thể chọn một trong các thành tựu sau để giới thiệu:
- Kinh đô Huế:Là một quần thể kiến trúc độc đáo, hài hòa với thiên nhiên, bao gồm Hoàng thành, Tử Cấm thành, các lăng tẩm của các vua Nguyễn.
- Thể hiện trình độ kiến trúc, quy hoạch đô thị và nghệ thuật trang trí tinh xảo của người Việt.
- Được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới, có giá trị lịch sử và văn hóa to lớn.
- Nhã nhạc cung đình Huế:Là loại hình âm nhạc nghi lễ trang trọng của triều đình nhà Nguyễn.
- Kết hợp nhiều loại nhạc cụ, bài bản, thể hiện sự uy nghiêm, trang trọng của nhà nước phong kiến.
- Được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa Phi vật thể Đại diện của Nhân loại.
- Truyện Kiều của Nguyễn Du:Một kiệt tác văn học bằng chữ Nôm, có giá trị nội dung và nghệ thuật sâu sắc.
- Phản ánh số phận bi kịch của người phụ nữ trong xã hội phong kiến, đồng thời thể hiện lòng nhân đạo và khát vọng tự do.
- Có ảnh hưởng to lớn đến văn hóa và ngôn ngữ Việt Nam.
- Hệ thống giáo dục và khoa cử:Nhà Nguyễn duy trì và phát triển hệ thống giáo dục Nho học, tổ chức các kỳ thi khoa cử để tuyển chọn quan lại.
- Dù còn nhiều hạn chế, nhưng hệ thống này đã góp phần đào tạo nhân tài cho đất nước trong một thời gian dài.
- Lĩnh vực sử học và địa lý:Việc biên soạn các bộ sử lớn như Đại Nam thực lục, Đại Nam nhất thống chí đã ghi lại một cách hệ thống lịch sử và địa lý của đất nước.
- Các bản đồ được vẽ dưới thời nhà Nguyễn có giá trị lịch sử và khoa học cao trong việc nghiên cứu về lãnh thổ và chủ quyền quốc gia.