Giúp mình với! Viết bài văn nghị luận (khoảng 600 từ) phân tích nét đẹp văn hoá qua cách ứng xử của nhân vật và những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của tác phẩm thể hiện trong đoạn trích “Nếp nhà...

Trong đoạn trích Nếp nhà của Nguyễn Khải, tác giả không chỉ tái hiện chân thực một lát cắt cuộc sống của tầng lớp trí thức cũ sau cách mạng mà còn gửi gắm những giá trị văn hóa truyền thống thông qua cách ứng xử của các nhân vật. Đồng thời, Nguyễn Khải cũng thể hiện sự tài hoa trong nghệ thuật tự sự, từ giọng điệu, kết cấu cho đến cách xây dựng nhân vật. Những yếu tố này góp phần làm nên chiều sâu tư tưởng và sức sống lâu bền cho tác phẩm.

Trước hết, một trong những nét đặc sắc nổi bật về văn hóa thể hiện qua cách ứng xử của các nhân vật là sự coi trọng nền nếp, gia phong – một biểu hiện rõ nét của văn hóa truyền thống Việt Nam. Cụ cố là hiện thân của một thế hệ người trí thức Nho học, đã từng sống và làm việc trong môi trường lễ nghi, chuẩn mực. Ở cụ, ta thấy rõ tinh thần giữ gìn lễ nghĩa, giữ gìn danh dự của gia đình, dòng tộc. Khi cụ chấp nhận để con trai là ông Thứ – một cán bộ cách mạng – thay đổi cách bài trí, lối sống trong ngôi nhà cổ của gia đình, đó không phải là sự từ bỏ truyền thống, mà là biểu hiện của một sự hòa giải văn hóa rất mềm mại. Cách cụ ứng xử điềm đạm, hiểu biết, thể hiện bản lĩnh và lòng khoan dung của một người từng trải, hiểu đời. Cụ không cực đoan giữ gìn lối sống cũ, nhưng cũng không dễ dãi buông bỏ truyền thống; cụ lựa chọn một cách tiếp cận linh hoạt, khéo léo và đầy tinh tế.

Sự đối thoại giữa các thế hệ trong gia đình cũng là một khía cạnh cho thấy sự chuyển mình của văn hóa truyền thống trong bối cảnh hiện đại. Người cha, cụ cố, và người con, ông Thứ, không hề mâu thuẫn gay gắt mà ngược lại, luôn tôn trọng nhau, lắng nghe và dần thấu hiểu nhau. Sự chuyển tiếp giữa hai thế hệ – một bên là người mang nặng những giá trị Nho học cũ, một bên là người cách mạng – không gây ra xung đột mà được thể hiện như một quá trình giao thoa, thích nghi. Đó chính là biểu hiện của một nền văn hóa biết tiếp thu cái mới mà không quên đi cội nguồn, nền tảng. Cách Nguyễn Khải để cho các nhân vật bộc lộ suy nghĩ, đối thoại với nhau một cách nhẹ nhàng, tự nhiên, nhưng đầy hàm ý sâu sắc chính là cách ông thể hiện sự vận động văn hóa trong lòng dân tộc.

Bên cạnh nội dung giàu ý nghĩa văn hóa, hình thức nghệ thuật trong đoạn trích Nếp nhà cũng mang nhiều nét đặc sắc. Trước hết là ở giọng điệu trần thuật. Nguyễn Khải sử dụng một giọng kể mang tính triết luận, nhẹ nhàng nhưng sâu lắng. Ông không phán xét ai đúng ai sai, mà để cho nhân vật tự bộc lộ bản thân qua lời nói, hành động, để người đọc tự cảm nhận, suy ngẫm. Cách kể chuyện đậm chất đối thoại nội tâm, nhiều đoạn giống như những lời tâm sự, khiến cho tác phẩm gần gũi và sâu sắc hơn.

Ngôn ngữ trong đoạn trích cũng mang tính trang trọng nhưng vẫn đời thường, giản dị mà sâu sắc. Nguyễn Khải không sử dụng nhiều hình ảnh hoa mỹ hay những thủ pháp cầu kỳ mà tập trung vào chiều sâu suy nghĩ của nhân vật, qua đó thể hiện tầm tư tưởng và vốn sống phong phú của người viết. Các nhân vật được xây dựng với cá tính rõ ràng, tiêu biểu cho từng lớp người trong xã hội: cụ cố – đại diện cho lớp trí thức cũ; ông Thứ – đại diện cho lớp cán bộ cách mạng; các thành viên trong gia đình – đại diện cho quần chúng đang dần thích nghi với sự đổi thay của thời đại. Họ được đặt trong những tình huống đời thường, đối thoại với nhau qua những câu chuyện tưởng như rất nhỏ, nhưng lại hàm chứa biết bao giá trị tinh thần.

Ngoài ra, nghệ thuật xây dựng tình huống trong đoạn trích cũng đáng chú ý. Việc lựa chọn tình huống là cuộc trở về thăm nhà, dọn dẹp, bài trí lại không gian sống không chỉ tạo nên không khí gần gũi mà còn là cái cớ để các nhân vật thể hiện quan điểm, thái độ sống. Không gian trong đoạn trích tuy chỉ quanh quẩn trong ngôi nhà cũ nhưng lại mở ra một trường nhìn rộng lớn về sự thay đổi của cả một nền văn hóa, một thời đại.

Tóm lại, đoạn trích Nếp nhà của Nguyễn Khải là một tác phẩm đặc sắc cả về nội dung văn hóa lẫn hình thức nghệ thuật. Qua cách ứng xử của các nhân vật, người đọc cảm nhận được sự giao thoa giữa truyền thống và hiện đại, giữa cái cũ và cái mới, giữa giữ gìn và đổi thay. Cùng với đó, nghệ thuật trần thuật nhẹ nhàng, sâu lắng, giàu tính triết lý đã góp phần làm nổi bật những giá trị tư tưởng mà tác giả muốn truyền tải. Nếp nhà không chỉ là câu chuyện của một gia đình, mà còn là câu chuyện của cả một dân tộc trong hành trình gìn giữ bản sắc giữa thời đại chuyển mình.