ngắn gọn nhất

ii:
Nguyễn Duy thuộc thế hệ nhà thơ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước. Thế hệ này từng trải qua bao thử thách, gian nan của chiến tranh, chứng kiến bao hi sinh lớn lao của đồng đội nói riêng và nhân dân ta nói chung trong cuộc chiến. Bài thơ "Ánh trăng" được Nguyễn Duy sáng tác năm 1978, ba năm sau ngày giải phóng miền Nam 1975, là để "viết tặng những anh bộ đội" từng sống trên "tất cả những chặng đường hành quân" từ thuở thiếu thời cho đến lúc tóc bạc. Và bài thơ còn có ý nghĩa sâu xa hơn, nó không chỉ là lời tự nhắc nhở thấm thía của chính tác giả mà còn là lời nhắc nhở mọi người về thái độ, tình cảm đối với quá khứ gian lao, tình nghĩa, đối với những người đã khuất. Nó cũng là lời nhắc nhở về đạo lí sống "uống nước nhớ nguồn", ân tình thủy chung cùng quá khứ của dân tộc và của mỗi con người.

Bài thơ mở đầu bằng hai dòng thơ:
Im phăng phắc như vầng trăng già
Từ hồi về thành phố quen ánh điện cửa gương

Vầng trăng ở ẩn giữa cuộc sống thị thành của những người dường như đã quên mình là ai, vốn từ đâu tới, đang sống ở đâu... Trăng vẫn lung linh trên bầu trời thành phố, nhưng bị con người lãng quên, vầng trăng giờ đây trở thành "vầng trăng già" tàn phai, úa rụng, như một kiếp đời dở dang, hết thời. Flanenco từng nói: "Không có ánh sáng thì chẳng bóng tối nào tồn tại". Đúng vậy! Nếu không có những năm tháng gian lao kháng chiến, không có những ngày tháng bể dâu, biến động thì liệu bây giờ chúng ta có còn được hưởng hạnh phúc ấm no, hòa bình? Nhưng rồi, vầng trăng ấy vẫn âm thầm tỏa sáng:

Trăng cứ tròn vành vạnh
Kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
Đủ cho ta giật mình.

Hình ảnh "trăng cứ tròn vành vạnh" tượng trưng cho quá khứ đẹp đẽ, vẹn nguyên, chẳng thể mờ phai. Còn "người vô tình" là ta đã quên đi những hi sinh trong quãng đời xưa cũ, quên đi những tháng năm vất vả, những năm tháng gian nan mà hào hùng của lịch sử. Cái hay của câu thơ là tác giả đã nhân hóa vầng trăng, khiến cho vầng trăng hiện lên như một con người, nhìn thấu suốt mọi chuyện mà không hề trách móc. "Ánh trăng im phăng phắc" để ngẫm nghĩ về con người đã vô tình, vô nghĩa, để rồi "đủ cho ta giật mình". Giật mình là cái giật mình đầy tự trọng và thanh thản, cái giật mình nhìn lại để gìn giữ và bảo toàn những gì đã qua, nhìn lại để sống tốt hơn, có ý nghĩa hơn.

Tóm lại, bài thơ "Ánh trăng" của Nguyễn Duy là một bài thơ hay, chứa chan tình cảm, mang ý nghĩa sâu sắc. Nó nhắc nhở chúng ta phải biết sống ân nghĩa, thủy chung cùng quá khứ, dù cuộc sống hôm nay có hiện đại và tiện nghi tới đâu chăng nữa.