Dù đã rời xa ghế nhà trường cấp hai đã lâu nhưng tôi vẫn nhớ như in những kỉ niệm cùng bạn bè trải qua trên con đường đi học. Có lẽ bởi lẽ đó mà khi đọc bài thơ " Đường đi học" của Nguyễn Ngọc Hưng tôi đã thấy thật đồng cảm và thích thú. Bài thơ đã khơi gợi trong tôi những kỉ niệm, những cảm xúc thật tinh khôi, trong trẻo.
Nguyễn Ngọc Hưng sinh năm 1960, ông được mệnh danh là nhà thi sĩ của làng quê Việt Nam. Thơ của ông luôn mang đến những nét mộc mạc, bình dị nhưng vô cùng chân thành và đằm thắm, giản đơn nhưng lại thấm đẫm tình cảm. Bài thơ "Đường đi học" là hồi ức của tác giả về con đường đi học thời thơ ấu, tuy nhọc nhằn vất vả nhưng lại tràn ngập niềm vui và hứng khởi. Con đường ấy đã khắc sâu vào lòng ông một cách tự nhiên nhưng mãi mãi không bao giờ quên.
Bài thơ gồm mười khổ, được cấu tứ như một hành trình đi học của cậu học sinh vùng nông thôn Việt Nam kéo dài từ lớp một cho tới khi học cấp hai và cảm xúc của cậu học trò trên con đường tới trường. Đó là một hành trình dài, mỗi năm học qua đi con đường tới trường cũng có những biến chuyển khác nhau. Trong đó bốn khổ thơ đầu tả thực về con đường đi học đầy những ổ gà, ổ chó trên những trang sách đã ngả màu sắc. Còn bốn khổ cuối là những suy ngẫm của tác giả về con đường đi học của mình xuyên suốt trong những năm tháng ấu thơ.
Trong bốn khổ thơ đầu tiên, tác giả nhắc đến con đường đi học với những hình ảnh vô cùng chân thực. Con đường xuất hiện với những hình ảnh quen thuộc như "kinh sỏi", "đoạn đường mòn", "ổ gà, ổ chó"... Những hình ảnh này rất gần gũi và dễ dàng bắt gặp ở bất kì ngôi làng hay thôn xóm nào. Con đường tới trường xuất hiện cùng với những hình ảnh ấn tượng mạnh mẽ trong tâm trí tác giả. Con đường nhỏ hẹp lại càng nhỏ hơn khi có thêm những chiếc xe bò cản trở lối đi. Hai hình ảnh "chông chênh" và "lủng lẳng" tạo nên một sự khó khăn và vất vả khi di chuyển trên con đường ấy. Đặc biệt là những ngày mưa, con đường lầy lội và trơn trượt khiến cho việc đi lại càng khó khăn gấp bội lần.
Tuy con đường khó đi là thế nhưng trong mắt của tác giả, con đường tới trường chưa bao giờ là nhàm chán hay buồn tẻ. Mỗi ngày đều nhìn ngắm con đường đi học khiến cho tác giả có một sự gắn bó và yêu mến đặc biệt với con đường này. Bất kể nắng mưa, con đường vẫn là người bạn đồng hành cùng tác giả tới trường. Tác giả đã ví von con đường như một người bạn lớn, tri âm tri kỷ cùng mình vượt qua những khó khăn của tuổi thơ. Dù có những vất vả, cực nhọc nhưng so với niềm vui và sự hân hoan khi được tới trường thì con đường ấy vẫn chẳng là gì cả.
Hai khổ thơ tiếp theo, tác giả nhắc nhiều đến hình ảnh những người bạn cùng đi học. Ngày ngày từng đôi, từng đôi học trò rảo bước trên con đường tới trường. Họ cùng nhau trò chuyện, cười đùa rôm rả. Khung cảnh yên bình bị phá tan, thay vào đó là những tiếng động vui tươi của lũ trẻ. Chính điều này đã làm cho tác giả nhớ lại những kí ức tươi đẹp của mình khi còn hồn nhiên, vô tư bên cạnh những người bạn. Con đường đi học bỗng chốc trở nên sống động và vui vẻ hơn rất nhiều.
Những hình ảnh ẩn dụ như "con bướm trắng", "cánh diều" bay lượn trên bầu trời gợi lên sự ngây thơ, trong sáng của lứa tuổi học trò. Khi ấy, con đường đi học không còn chỉ là con đường tới trường hằng ngày nữa mà đó chính là con đường đưa tác giả tới một thế giới mới, một chân trời mới, tươi đẹp và rực rỡ hơn. Ở đó, cậu học trò nhỏ được thỏa sức vui chơi và khám phá. Khổ thơ thứ sáu là hình ảnh những ngày mưa tầm tã, đường bụi mù và sũng nước do những bánh xe đạp để lại. Tuy con đường gây ra những khó khăn, vất vả thế nhưng tác giả vẫn luôn giữ vững tình yêu của mình dành cho con đường này. Đây chính là con đường dẫn tới tri thức, dẫn tới tương lai, nơi chứa đựng cả niềm vui và nỗi buồn của tuổi thơ.
Khổ thơ thứ bảy và tám là những suy ngẫm của tác giả về con đường đi học của mình xuyên suốt trong những năm tháng ấu thơ. Từ đó, tác giả rút ra một điều rằng: "Con đường ấy đưa tôi đến bến bờ tri thức - Con đường ấy đưa tôi đến những điểm mười". Nhờ có con đường này, tác giả đã có cơ hội học tập, trau dồi kiến thức và nuôi dưỡng tâm hồn. Những điểm mười, những thành tích học tập tốt chính là nhờ có con đường đi học này.
Bằng việc sử dụng những hình ảnh gần gũi, chân thực và giàu sức gợi, kết hợp với biện pháp tu từ nhân hóa, so sánh, bài thơ "Đường đi học" đã giúp chúng ta hiểu rõ hơn về con đường đi học của tác giả. Đồng thời, bài thơ cũng giúp chúng ta nhớ về những kỉ niệm vui vẻ, hồn nhiên của tuổi học trò.